Bir gün otomobillerimiz uzay demiriyle yapılacak Uzayda maden avı Dünya dışındaki yüzlerce trilyon dolar değerindeki madenler insanoğluna göz kırpıyor. Bilim adamlarıysa uzak gezegenlere yolculuk için onlara ihtiyaç duyuyor.
				■ Ridley Scott'un yönettiği ve artık kült halini almış Alien filmi, uzak gezegenlerden dünya­ya maden getiren bir uzay gemisinin yolda başına gelenleri anlatıyordu. Benzer şekilde pek çok bilimkurgu eserinde dünya dışından maden toplamak fikrine sıklıkla yer verilmiş­tir. Ancak dünya dışında madencilik fikri sade­ce bilimkurgu üretenlerin eğlence malzemesi değil, bilim adamlarının da ciddiyetle üzerin­de durdukları, gelecek yüzyıllarda insanlığı dünya dışına taşıyacak anahtar olarak gör­dükleri bir kavram. Açıkçası, bugün Ay üzerin­de bir koloni kurulamamasının, Mars'a insanlı bir ekip gönderilememesinin en Önemli sebe­bi olarak, insanoğlunun dünya dışında ma­dencilik yapabilmeyi henüz başaramamış ol­ması gösteriliyor. Yaklaşık 40 yıl önce ayak basmış olmamıza rağmen hala Ay'da bir üs kuramamış olmak uzayla ilgilenen herkesi şa­şırtan bir sonuç. Ancak Ay'da küçük çaplı basit bir gözlemevi kurmanın maliyeti inanılmaz büyüklükteki rakamlarla ifade edilebildiğin­den, şimdilik kimse bu işe kalkışamıyor. Dün­yaya en yakın gök cismi olan Ay'da kurulacak
		CHİP 100. SAYI | MAYIS 2004

269

uzay gemilerinin, Ay'dan çok daha yakın mesafeden geçen as-teroitleri yakalayıp üzerine konması ve maden çıkarmaya baş­laması zor görünmüyor. Aslında bilim adamlarının madencilik konusunda asteroit-lerle uğraşması sıradan bir seçim değil. Güneş sistemindeki milyonlarca asteroidin her birinde yüz milyarlarca dolar değe­rinde maden bulunduğu tahmin ediliyor. Sadece Mars ile Jüpi­ter arasındaki asteroit kuşağındaki madenlerin bugünkü de­ğerinin, dünyadaki altı milyar insanın her birinin cebine yüz milyar dolar koymaya yetecek kadar çok olduğu hesaplanmış. Dolayısıyla asteroitlerdeki maden kaynaklarına ulaşmanın, in­sanoğlu için yeni bir endüstri devriminin başlamasına neden olacağı düşünülüyor ki, bu seferki devrimle birlikte uzayda her

asteroidin üzerinde dünyadaki yüzlerce büyük madene eş de­ğer etkinlikte maden ocaklarının kurulacağını, yaratılan dev hammadde stoku sayesinde üretimde büyük bir artış yaşana­cağı tahmin ediliyor. Mars'a insan indirmenin ön şartı: madencilik Elbette başta çok pahalı görünecek maliyetlerin de uzayda in-şaa edilecek platformlar sayesinde zaman geçtikçe ucuzlaya­cağı biliniyor. Şu anda dünya yakınından geçecek bir asteroide maden kurmanın maliyetinin iki milyar dolar tutacağını he­saplayan NASA'nın önündeki engel para değil, insan ve tekno­loji sorunu. Zira kendi çevrelerinde büyük bir hızla dönen aste-roidleri sabitlemek için üzerlerine jet motorlarının takılması ve sıfır yerçekimi ortamında kancalarla asteroide bağlanacak madenciler için yeni maden çıkarma tekniklerinin bulunması, ekipman İcat edilmesi gerekiyor. Ardından elde edilecek ma­den stokunun dünyaya veya başka bir gezegene gönderilmesi büyük bir sorun teşkil etmiyor, çünkü sıfır yerçekimi bulunan asteroidin üzerinden maden stoklarını kaldırmak ve bir rotaya oturtmak çok kolay. Bilim adamları uluslararası uzay istasyo­nunun tam kapasite İle faaliyete geçmesinin ardından bu ge­lişmenin de yaşanacağını düşünüyorlar. Zira, Rusya daha bu ay 2011 yılında Mars'a kozmonot indireceğini açıklamışken onlardan geri kalmaya niyeti olmayacağını tahmin edeceği­miz NASA'nın da daha önce Mars'a gitmek için planlar kurdu­ğu biliniyor. 2011 yılına kadar daha güçlü ve etkili uzay yolcu­luğu teknolojileri geliştirmek peşindeki NASA'nın güneş siste­minde başıboş dolaşan yüzlerce trilyon dolar değerindeki ma­denleri değerlendirmek konusundaki tutkusu, Mars yolculuğu öncesinde madencilik konusunda önemli gelişmelerin yaşa­nacağının da işareti gibi görünüyor. Bilgi için: www.spacefuture.com www.nasa.gov Cem Şancı, cemsanci@chip.com.tr

küçük bir gözlemevi için gerekli tüm malzemenin dünyadan uzay mekikleri İle taşınması gerekiyor ve bu işlem, gökdelen kurmaya kalkışan bir iş adamının inşaatın bütün malzemele­rini küçük kolilere koyup, postayla inşaat alanına göndermesi­ne benzetiliyor. O kadar külfetli, o kadar pahalı bir işlem. Yüz milyar dolarınız olsun İster miydiniz? Dünya dışında üsler kurmak arzusundaki insanoğlunun, eko­nomik ve pratik olarak anlamlı olabilmesi için gerekli mater­yali gittiği yerden toplaması veya yine uzaydan elde etmesi gerekiyor. Bunun anlamı ise dünya dışında madencilik yap­maya başlamasıdır ki, şimdiye kadar dünya dışında madenci­lik olarak adlandırabilecek tek örnekler, Ay'a giden astronotla­rın veya Mars'a inen robotların ellerindeki küçük çekiçlerle topladıkları birkaç gram kayadan oluşuyor. NASA'daki bilim adamları, insanoğlunu evrendeki tek bir noktaya hapseden bu handikabı kırmak İçin çözümler üreti­yorlar. Şimdilik dünya dışındaki en mantıklı madencilik çözü­mü olarak, asteroitler üzerindeki madencilik projeleri geliyor. Dünyadan kalkacak ve madencilik ekipmanları ile donalı özel

CHIP 100. SAYI | MAYIS 2004