İnsansı robotlar
Robo Sapiens
Cesur hayaller: Nasıl PC'Ier yaşamımıza girdiyse, birkaç yıl sonra çoğu evde robot görmek mümkün olacak. Yarının iyi niyetli zihinleri, iki bacak üzerinde yürümeyi Öğrendiler bile. Tasarımcıları artık onları daha zeki yapmayı planlıyorlar.
M AKİNE YARATIKLARIN EVRİMİ İLERLİYOR. Düşü-nen, iki bacak üstünde dik yürüyen robotlar uzman çevrelerde şimdiden küstah Robo Sapiens Erectus olarak adlandırılıyor, insan vücut şekli örnek alarak yaratıl­mış insansı robotlar hala aptal makineler. Geliştiriciler, "Her şey zamana bağlı," diyorlar: Birkaç on yıl içinde robotlar bi­zimle boy ölçüşebilir hale gelecek ve hatta bizimle ilgilene­cekler. Ne de olsa, iki ayak üzerinde yürümeyi şimdiden öğ­rendiler bile.
Robotların çoğu bileşenleri çoktandır robotbilim dışında­ki uygulamalarda kullanılıyor. Pittsburgh'taki Carnegie Mel­lon University'de Robotbilim Enstitüsü profesörü Hans Mo-ravec'e göre, zeki ve yararlı robotların inşasında eksik olan son parça, yüksek performanslı bilgisayarlar. Moravec, bir hayvan ya da bir insan gibi davranan makineler düşlüyor. Bilgisayarın görevi, robotun algılayıcısından toplanmış veri­leri, her durumu doğru tanıyıp buna göre davranabileceği biçimde yorumlamak olacak. "Bilgisayarlarımız gerçi birkaç on yıl Öncesine göre bin kat daha yüksek performanslı, ama beyinle kıyaslandığında hala çok zayıf kalıyor" diyerek bu konudaki fikrini belirtiyor Moravec.
Ama Moravec gelecek için çok iyimser, bilim adamı yon­gaların performansının üstel yükselişini öngören Moore Ya-sası'ndan yola çıkarak, 2040 yılına kadar birçok gelişim adı-
mından sonra bilgisayarların insan beyninin hesaplama per­formansına ulaşacağı kehanetinde bulunuyor (aşağıdaki gra­fiğe bakınız).
Yaşlı ve hasta insanların bakımı, robot geliştiricilerinin geleceğin robotları için düşündükleri görevlerden biri. 2040 yılında Hans Moravec 92 yaşında ve bir bakım robotunun gururlu sahiplerinden birî olacak. Ama Moravec bu kadar beklemek istemiyor. Avusturya doğumlu bilim adamı kendi­si robot üretiyor ve satıyor. Prototip aşamasındaki servis ro­botu, yaklaşık bir metre yüksekliğinde, tekerlekler üzerinde hareket ediyor ve küp biçimli kafasının iki yanında kamera mevcut. Yön duygusuna sahip robot yalnızca işgücünden ta­sarrufu ve paletlerin depolarda yuvarlanmasını sağlamakla kalmayacak, yakın zamanda yüksek ücretli mühendislerin ve kurulum uzmanlarının da yerini tutabilecek. "Bana sorarsa­nız, servis robotlarının gerek ticari alanlarda gerekse evlerde büyük çaplı kullanımının vakti geldi artık," diyor Moravec. Bilim adamı, bağımsız hareket edebilen robotları mümkün kılacak teknolojik devrimin bu on yıl içinde gerçekleşmesini bekliyor.
Uzun vadede, tüm robot tasarımcılarının hedefi aynı: in­sana olabildiğince benzeyen ve İnsanların yüklerini hafiflete­cek bir varlığın yaratılması. |apon ve Alman projeleri ince­lendiğinde aradaki fark bariz şekilde göze çarpıyor. Japonlar
rs-1.jpg
rs-2.jpg
rs-3.jpg
rs-4.jpg
areler seviyesi: Robot imdi öğrenebiliyor ve kendi rogramını uyum sağlayabilecek şekİlde değiştirebiliyor... 00.000 MIPS.
rs-5.jpg
Bİr maymun nesneleri tanıyabiliyor ve neye yaradıklarını bilebiliyor, 300.000 MIPS'İİ bir robot da öyle.
rs-6.jpg
rs-7.jpg
Konuşmak, anlamak, yaratıcı düşünmek ve kendi eyleminin sonuçlarını önceden Kestirmek.
100.000.000 MIPS ile, insansı robotlar İnsan zekasına ulaşacak.
Robotlar futbolda da bizden üstün. İnsansı robotlar dünya şampiyonu oluyor.
rs-8.jpg
CHIP | NİSAM 2004
rs-9.jpg
rs-10.jpg
rs-11.jpg
rs-12.jpg
Sürücü: Honda'nın 1986 yılında ürettiği EO'ı, iki bacak üzerinde yürüyebilen ilk insansı robottu. Robot gittikçe geliştirildi.
Bir devrilmeyi engellemek için beden hareket ettirilirse, bu bazı sonuçlar doğruyor. Üst gövde ivmenin yönüne doğru kaydırılıyor. Eğer gelecek adımlar planlanan adım uzunluk­larında yapılırsa, ayaklar bedenin karşısında geride kalır. Adım kontrolü olağan yürüyüş programını değiştiriyor ve
tempo ile orantılı biçimde doğru adım mesafesini ortaya Daha uzun adımlar
çıkarıyor.
rs-13.jpg
için öncelikli olan, bir insanın vücut yapısını ve hareketlerini robotlara kopyalamak. En önde gelen ise, iki ayak üzerinde
miyor. Bu küçük adamı ağır ağır yürürken ilk defa görenler karşılarında robot kostümü giymiş bir çocuk olduğunu sanı­
yürüme. "Hedefimiz insanla birlikte var olacak ve topluma yarar sağlayacak bir robot geliştir­mekti," diye açıklıyor Honda'nın Ja-ponya'daki Wako Araştırma Mer-kezi'nin şef mühendisi Toru Tekenaka. Üç temel yönetim mekanizması sayesinde (üstteki grafiğe bakınız) robotlar iki bacak üze­rinde dik yürümeyi ve bu sırada dengeyi sağlamayı başarı­yor.
Honda, Asimo adlı robotu ile ger­çek zamanlı yürü­yüş teknolojisi i-Walk'u gündeme getirdi. Beceriksiz öncülünün aksine, Asimo sadece İleri geri hareket etmekle kalmı­yor, yanlara da gidebiliyor, merdiven tırmanabiliyor, kö­şeleri dönebiliyor. Tıpkı insanlar gibi, Asimo da adımlarını önceden
rs-14.jpg
yorlar. Oysa Asimo, kendinden emin bir tavırla mer­divenlerden aşağı inen, insanları görünce yaklaşan ve onlara eliyle selam veren, özerk bir makine. Honda'nın ro­botu uzaklıkları ve nesnelerin hareket doğrultusunu he­saplayıp bilgileri değer­lendiriyor ve harekete dönüştürüyor. Işık şalterlerini açıp ka-payabilmesine ve kapıları açab ilme­sine rağmen, şu aralar asıl kulla­nım amacı reklam. Asimo çat pat in­gilizce ve Japonca da konuşuyor.
Japonlar, robotla­rı İngilizce hocası ya da ekskavatör sürücü­sü olarak test etmişler bile. Dünya çapında yapı­lan bir karşılaştırmada, me-katronik dalının ve insana ben­zeyen robotların en hızlı Japonya'da
planlıyor. Dönmek için durması da gerek-
Hakim: Honda'nın Asİmo'su merdivenleri de tırmanıyor. Robotun chip 1 NİSAN 2004                                                              gevşek adımlarının ardında, bir dizi
ince yönetim mekanizması yatıyor.
elişmesine, Karlsruhe Üniversitesi pro-
rs-15.jpg
Koşan makine: Sony'nİn insansı robotu Orio çok sportmen. Doğru dürüst koşabilen bu ilk robot, futbol da oynuyor ve Sony reklamları için sörf bile yapıyor.
fesörü Rüdiger Dillmann şöyle açıklık getiriyor: "Japonya'da tek­noloji dostu bir kültürel geçmiş var." Toplumda çok sayıda yaşlı ol­ması da işe robotların el atmasını zorunlu hale getiriyor. Tokyo Üni-versitesi'nden Hirochika Inoue için geleceğin ailesi koca, karı, çocuk ve robottan ibaret olacak. "İnsansı ro­botlar - öğrenen ve işbirliğinde bulu­nan çok modlu Robotlar" özel araştır­ma alanında, Karlsruhe'den 40 bilim adamı ve elektroteknik, bilgi teknolojisi, makine mühendisliği ve spor bilimi alanla rından 13 araştırma enstitüsü birlikte çalışıyor. Alman bilim adamlarının hedefi Japon meslek-taşlarınmkiyle aynı: "Robot, robot kafesinden alın­malı ve insanla doğrudan temasa girmeli" diye talep edi­yor gurubun sözcüsü Dillmann. Ama yaklaşımlar farklı. Al­manları öncelikle iç değerler ilgilendiriyor, görünüş sonraya kalıyor.
Gelişimin nüvesi "Armar" adlı prototip. Test platformu, farklı ilerleyiş tarzını daha ilk bakışta bariz bir biçimde belli ediyor: Armar beş parmaklı ellere sahip, mobil iki kollu sis­tem, esnek bir üst gövde ve hem görsel hem de işitsel algıla-
mak daha kolay. Ancak Knoll, bunun için yalnızca insansı be­den şeklinin yeterli olmadığını söylüyor. "Robot, hangi du­rumda bulunduğunun farkına varmak ve buna uygun düşen tepkiyi göstermek zorunda. Nihayetin­de ondan istediğimiz, iyi bir köle ola­rak çalışması."
Robotlar futboldan da eksik kalmı­yorlar. İki bacaklılar için özel bir de lig kurulmuş. 2050'de, yani Moravec'in öngörüsüne göre robotlar insanın dü­şünme yeteneğine ulaştıktan on yıl sonra, insanlardan oluşan bir futbol ta­kımını yenebilecekler. Bu her halükar­da, robotlar için Dünya Futbol Şampi­yonası olan RoboCup'ın düzenleyicilerinin vizyonu. Sony forvetler üzerinde uzmanlaşmak istiyor gibi: Qrio yalnızca yürüyebilen değil, aynı zamanda koşabilen ilk robot. Asi-mo'nun tersine, kendisine faul yapılırsa, kendiliğinden ayağa da kalkıyor. Johnnie bilim teşviğinde sponsorlar bulduğu takdirde, gelecek zamanda antrenörleri ona da aynı şekilde koşmayı öğretmek İstiyor. Japon robotlarının aksine, Johnnie oturmayı da öğrenecek... yedek kulübesi için bir hazırlık mı dersiniz?
MF/ Garo Antikacıoğlu, agaro@chip.com.tr
rs-16.jpg
Robotlar alışverişte paketleri taşımaya yardımcı olmalı ve evde buzdolabını düzenlemeli, ancak o zaman kendilerine müşteri bulabilirler.
Prof. Alois Knoll, Münih Teknik Üniversitesi
yıcılara sahip, kendisi de algılayıcı olan bir kafadan ibaret, ancak şimdilik tekerlekler üzerinde yol alabiliyor. Öncelik, kolların ve kafanın geliştirilmesine tanınmış. Gelecek yıllar­da robotlara insanların gözlemi yoluyla belirli görevlerin na­sıl en iyi üstesinden gelineceği öğretilecek.
Robotlar Almanya'da da iki bacak üzerinde yürümeyi öğ­renmiş bulunuyorlar. Bunu en etkileyici biçimde başaranıy-sa, Münih Teknik Üniversitesi'nden profesör Friedrich Pfeif-fer'ın İnşa ettiği Johnnie. Bilişim profesörü Alois Knoll'un la­boratuarında -hala kablolara bağlı olsa da- engelleri aşan Johnnie, optik desen tanıma özelliğinden faydalanıyor. Knol-l'un da bildiği üzere, Johnnie'nin önünde daha uzun bir yol var: "Biz, taşımaya yardım etmesi için alışverişe götürebilece­ğiniz ve eve geldiğinde buzdolabını düzenleyebilecek, kulla­nılabilecek sistemler yapmayı hedefliyoruz." Engellerin ol­madığı bir insan çevresinde bile robota bir beden vermek önem taşıyor, çünkü bu durumda makineyle iletişim kur-
İNSAN ROBOTLAR İÇİN LİNKLER
www.amm.mw.tu-muenchen.de/Forschung world.honda.com/ASIMO www.sony.net/Sonylnfo/QRIO www.sfb588.uni-karlsruhe.de fira.net/soccer/hurosot/overview.html ■
CHIP I NİSAN 2004