Telekomünikasyonun yaşamın odak noktası olduğu günümüz­de, kolay erişim bir lüks değil ihtiyaç haline gelmiş durumda. Nasıl göz açıp kapayıncaya kadar cep telefo­nu hayatımızın vazgeçilmez bir parçası olduysa, tüm iletişim teknolojileri evle­rimize de aynı fark edilmez hızla yayılı­yor, insanlar yaşamlarına dahil olan tüm cihazların kontrolünü istedikleri gibi sağlamayı amaçlıyorlar. Bu kontrol ister uzaktan olsun ister yakından, me­kan ve zaman kavramını ortadan kal­dırmak hepimizin ortak arzusu.
Akıllı evlerin ağ bağlantıları birden fazla telefonu, faksı, bilgisayar ağını, dağılımlı videoyu, ev içi kameralarını, kablolu ve uydu TV yayınlarını sun­makta. Bunun yanı sıra dosya paylaşı­mı, yazıcı paylaşımı ve çok oyunculu oyunlar için birden fazla PC'li ağ yete­neğini sıradan hale getiriyor. Ayrıca en­tegre sistemler, kullanıcıların gereksi­nimlerine adapte edilmiş, otomatik, kendinden ayarlanır, çok fonksiyonlu-k temin edebilme iddiasında. Örne-
ğin algılayıcı cihazlar ya da güvenlik sistemi, odada ya da evde kimse olma­dığında ışıkları söndürmek, cihazları kapatmak ve termostatları ayarlamak ya da ev sakinleri eve geldiğinde giriş ışıklarını yakmak ve oda sıcaklıklarım ayarlamak için enerji sistemleriyle bilgi paylaşabilmekte. Bu bilgiyi birbirine aktarmak içinse X10 adı verilen bir protokol kullanılıyor. X l O mevcut elektrik hatları üzerinden 256 adet ci­hazın kontrolünün sağlayabiliyor.
İster çeşitli kamu hizmetlerinden, tıbbi hizmetlerden ya da benzen her-
32 Şubat 2003
hangi bir hizmetten yararlanarak bilgi alış verişinde bulunun, ister elektronik kumandalı çamaşır makinelerini, ısıtı­cıları, videoları programlayın, ister ışık­lan veya televizyonu uzaktan açıp ka­patın, isterseniz de bir odadan diğerine PC vasıtasıyla iletişim kurmak İstiyor olun... Geleceğin evleri bunu gerçeğe dönüştürüyor - hem de bugün.
erişilebiliyor. Bu, bir cihazda oynayan ve her odadan görülebilen ya da duyu-labilen favori CD veya videonuz olabi­lir. Modüler TV kanallarıysa, bir TV programını ya da ön kapıdaki ziyaretçi­nizi monitörünüzden izlemenize ola­nak sağlayabilir. Onu filme almak ya da fotoğrafını çekmek de oldukça basittir. Dışarıda oynayan çocuklarınızı ya da evcil hayvanlarınızı da yerinizden kalk­madan izlemeniz olasılık dahilinde.
LAN (Local Area Netwrork - Yerel Alan Ağı) üzerindeki bir dizi PC, yazıcı ve veri kaynağını destekliyor. Bu da, di-züstü bilgisayarınızı evde herhangi bir yere kolayca bağlamanızı ve paylaşımlı bir yazıcıdan baskı yapmanızı mümkün kılıyor. Tam özellikli telefon sistemleri, fakslar ve modemlerin iş veya Özel kul­lanımı için destek sunuyor. Aynı anda bir telefon görüşmesi yapabilir, faks ala­bilir ve Web'de sörf yapabilirsiniz. Bü­tün bunlar tek bir ağ bağlantısıyla mümkün hale geliyor. Yüksek veri akışlı uygulamalar için arabirimler ara­sında ev bankacılığı, video konferans ve dijital TV gibi teknolojiler gösterilebilir.
Türkiye'de IBM Global Hizmetler tarafından sunulan ağ bağlantılı altyapı hem bugünün gereksinimlerini karşıla­mak hem de evleri geleceğin teknoloji­lerine ve hizmetlerine hazırlamak için tasarlanmış. Örneğin evleri, yerel şir­ketleri ve okulları bağlayan bir bölgesel intranet oluşturulmuş. Teknoloji geliş­tikçe ağ bağlantı gereksinimleri karşı­landığından evler yeni sistemlere kesin­tisiz geçiş yapabiliyor.
Ses ve görümü, tek bir ağ bağlantı­sıyla destekleniyor ve evin her yerinden
Akıllı kişisel bakım sistemi sayesinde, traş olurken ayna üzerinde ihtiyacınız olan günlük bilgileri (borsa, hava durumu, saat vb.) görebiliyorsunuz.
Eczaneye mi bağlanmak istiyorsu­nuz? Okuldan ev ödeviniz hakkında bilgi almak mı istiyorsunuz? Akıllı ev uygulamalarıyla hemen hemen her şey mümkün hale geliyor.
X10 protokolü, mevcut elekt­rik hatları üzerinden cihazların bilgi gönderme dilini oluşturur. Bunu gerçekleştirmek için iki tür cihaza gereksinim duyuluyor; gönderici (uzaktan kumanda gi­bi X10 bilgisi gönderen) ve alıcı (ışığı açık kapayan cihaz gibi). Bazı cihazlar her İki taraf gibi davranabiliyor. Evde kontrol et­mek istediğiniz tüm cihazların bir kodu oluşturularak haberleş­mesi sağlanıyor. Toplam 256 ci­haz bu kodlama ile çalışabiliyor. En büyük avantajı, hiçbir yeni kablo masrafı gerektirmeden sistemin çalışması. X10 proto­kolü genellikle normal büyük­lükteki evlerde kullanılıyor. Bü­yük evlerde elektrik kablolama-nın daha çok olduğunu göz önünde bulundurulduğunda, X10'nun yetersiz kalacağı ve X10 sinyalinin zayıflaması çok yüksek ihtimal.
Güvenli bir intranet, bölgenizdeki her evi birbirine bağlarken, şehir plan­lamacıları ile bölge sakinlerinin hayali­ni kurduğu olanakları sunuyor. Tek bir düğmeye dokunarak en son yerel kül­türel faaliyet hakkında bilgi almak mı istiyorsunuz?
İhtiyaç ve istekler doğrultusunda, konutun tüm aydınlatma sistemi, mo­torlu panjur, sulama, ısıtma gibi elekt­rikli tüm sistemlerin uzaktan yönetimi­ni sağlayacak çözümler üretilebilir. Ay­rıca evin, varsa mevcut güvenlik siste-
Tavana
yerleştirilen 34 açılı kamera İle evin her yerini görebilirsiniz.
Şubat 2003 33
sistemi akıllı ev uygulamasına entegre edilebilir. Diğer taraftan, sistemle bir­likte bir güvenlik ağı da tasarlanabilir.
Evdeki her odadan ve hatta uzak yerlerden erişimle, tek bir düğmeye do­kunarak cihazları, güvenliği ve enerjiyi kontrol etmek mümkün. Ayrıca algıla­yıcılar (sensor) devreye girerek sistemi otomatik olarak işletebiliyor. Tüm bu senaryoları gerçekleştirebilmek İçin durumları algılamak ve sistemi tetikle-mek için birçok detektör ve algılayıcıya ihtiyaç var. Bu cihazlar entegre edilmiş sistemleri harekete geçiriyorlar. Ku­manda edilecek sistemlerin de uygun donanımlara sahip olması gerekiyor. Örneğin kamera görüntülerini bilgisa­yardan izleyebilmek için uygun bir vi­deo kartına; garaj kapısı, perde, panjur­lara kumanda etmek için bu sistemlerin motorlu olmasına; evdeki ısıtma siste­mi kat kaloriferi ise, bu sisteme uyum­lu bir kurnanda ünitesine ihtiyacı var. işte size otomasyonla ilgili birkaç ör­nek:
> Isı algılayıcısı ile ortamın ısısını algılayarak klimayı açma kapama, ısıt­ma sistemine internet üzerinden erişim sağlama.
>Işık algılayıcısı ile güneşin batışı­nı algılayarak perdeleri kapatmak ve is­teğe göre bahçenin ışıklarını, kapı giri­şinin ışığını ya da evdeki ışıkları açma.
>Alarmın aktif hale gelmesinden sonra hareket algılayıcısı ile ortamdaki hareketi algılayarak isteğe göre alarmı tetiklemek, güvenlik ışıklarım yakmak, cep telefonuna mesaj atma, hatta evde­ki müzik sistemlerini açmak.
>Garaj kapısının açıldığım algıla­yarak, eve geçişi aydınlatıp, klimayı ça­lıştırmak.
>Uzaktan (internet üzerinden) erişim ile uzun seyahatlerde (eğer mo­torlu ise) panjur ve pencereleri açarak evi güneşlendirmek ya da havalandır­mak, bahçe sulama sistemini çalıştır­ma.
>Duman algılayıcısı ile yangını al­gılayıp. GSM erişimi sistemi ile cep te­lefonunuza SMS atma, alarmı çalıştır­ma.
> Sismik algılayıcısı ile depremi al­gılayarak elektrik kumandalı vana ile suları, gazı kesme, alarmı çalıştırma.
de olursanız olun internet üzerinden canlı olarak izlemek (özellikle bakıcıya emanet edilen küçük çocuğu olanların rağbet ettiği bir sistem).
>Dış kapıya, hatta site güvenlik kapısına gelen ziyaretçiyi evdeki TV'den veya gerekli donanımı varsa bil­gisayardan izleyebilmek, filme almak ya da fotoğrafını çekmek.
> Kablo TV, uydu veya anten bağ­lantısını evdeki her soketten yapabil­mek.
Algılayıcıları ve otomatik hale geti­rilmiş işlemleri bir yana bırakırsak, bir akıllı evde hayata geçirecekleriniz, ol­dukça geniş bir yelpaze oluşturuyor. İş­te bir akıllı evde günlük hayatınızda ya­pabilecekleriniz:
>Dizüstü bilgisayarınızı evde her­hangi soketle ağa kolayca bağlamak.
> Evdeki tüm bilgisayarların payla­şımlı ortak bir yazıcıdan baskı yapması.
>Bilgisayarlar arası dosya alışveri-şi.
>Aynı anda evde herhangi nokta­lardaki bilgisayarlardan internet bağ­lantısı.
>Açık ortamlarda (bahçe, havuz gibi) gerekli donanıma sahip dizüstü bilgisayar ve benzeri mobil cihazlarla kablosuz internet bağlantısı.
>Dağılımlı videoyu, ev içi kamera­ları, kablolu ve uydu TVleri evin soket bulunan her noktasından hatta ev dı­şından izleyebilmek.
>Evdeki mevcut kameraların aldı­ğı görüntüleri, örneğin evin arka tara­fında, havuzda oynayan ya da odasında bulunan bir çocuğu dünyanın neresin-
Teknolojinin alacağı mesafeyi şim­diden kestirmek çok zor. Ancak görü­nen o ki, insanoğlu belirli bir zaman di­liminden sonra tüm kontrolü bilgisa­yarlar ile gerçekleştirecek. Sesli olarak vereceğimiz komutlar ile istediğimiz müziğin çalınmasından tutun, ev için bize hizmet edecek robotlara kadar bir­çok yenilikten bahsediyoruz. Bu tür uy­gulamaları parça parça da olsa görmeye başladık.
Önemli nokta tüm bu olayların ne zaman hayatımıza girip yaygın olarak kullanılmaya başlanacağı. Evde olsak da olmasak da evin için görebilmek, yö­netebilmek ve gerekli uyarıları alabil­mek zaten cep telefonları ve internet aracılığıyla şu anda mümkün.
34 Şubat 2003