Yerbilim

Günün Depremi Oldu olacak diye Marmara depremini beklediğimizden gözlerimiz başka yeri görmüyor, ama parçalı, dinamik kabuğuyla dünyamız hemen her gün irili ufaklı depremlerle

sarsılıyor. ABD Jeolojik Araştırmalar Kurumu (USGS) gerek uydu verileriyle, gerekse yeryüzüne dağılmış yüzlerce sismografi merkezinden sağlanan bilgilerle gezegenimizin kabuğunda ve altında olanları sürekli gözlüyor. USGS tarafından yürütülen bu sitede günlük deprem haritasına gözatıyor, dünyanın herhangi bir yerinde yıldızla gösterilen depreme tıklayarak, coğrafi konumu, büyüklüğü, meydana geldiği derinlik, varsa can kaybı ve yol açtığı hasar gibi bilgileri ve moment tensörü gibi teknik verileri günü gününe izleyebiliyorsunuz. Sitede ayrıca tarihi depremler konusunda bilgiler, tabii içlerinde 1999 Gölcük ve Düzce depremlerinin de yer aldığı en büyük depremlerin listesi bulunuyor. neic.usgs.gov

Bİ LİM veTEKN İ K |17 Nisan 2005

Yerbilim

Bastığımız Yer Sağlam mı?

Bu Kaya Siyah Değil miydi? Birkaç yüzeysel farklılık dışında, kaya dediğin birbirine benziyor. Uzmanı olmayan kişi, diyelim graniti kalkerden ayırır da, gerisi İşte koca esmer taş parçalan. Oysa, kayayı bir zar gibi kesip mikroskop altına koyunca manzara değişiyor. Kuzey Carolina Üniversitesi (ABD) tarafından hazırlanan bu sitede tortul kayalar dışında, magmatik ve değişim kayalarını oluşturan minerallerin

Deprem in yalnızca ülke­mizin değil, tüm dünyanın gündemine gir miş olduğu şu

günlerde hangi fayın nerede bulunduğunu şöyle çabuk ta­rafından görmek istemez misiniz? Alman-ya'daki bu site, isteğinizi yerine getirmeye hazır. Dünyanın herhangi bir yerine ait ha­ritalar, istediğiniz projeksiyon biçiminde (Ör:, Merkator, kutupsal stereografik vb.) anında hazır. İsterseniz üzerine tektonik verileri de yerleştirebilirsiniz. İster aradığı­nız yerin koordinatlarını girin, ister görün­tüdeki haritanın dilediğiniz yerine zoom yapın. Bu site, jeologların kullandığı yazı­lımın basit bir biçimiyle hazırlanmış. Bu durumda yerbilimlerini tanıtıcı ve sevdirici bir "yumuşak geçiş" olarak nitelen­dirilebilir. www.aquarius.geomar.de/omc/omc_int-ro.html

görüntüleri, nerede bulundukları ve özellikleri konusunda özlü ve içerikli bilgilere erişebiliyorsunuz. http://www.geolab.unc.edu/Petunia /IgMetAtlas/mainmenu.html

gelmeyense, bu uydu resimlerinin başka bazı müşterilerinin de bulunabileceği. Kuşbakışı izleyip, özel

Sansürlü Site

Şu günlerde Amerikalıların uçaklarla arası pek iyi değil, ama ABD Jeolojik Araştırmalar Kurumu (USGS), onlar için her şeyi düşünmüş. Hatta kentlerini uçaktan seyredenlere evlerini bulmaları için kolaylık sağlamayı

uçağınızın pilot İ kabininden bakıyormuşçasına üzerinde gezinebildiğiniz görüntülerin bazı bölümleri karartılmış. 11 Eylül saldırılarından sonra mı dersiniz?

www.terrafly.com

bile. Akla

Hayranlıkla İzlediğiniz gökdeleni kaplayan granitin, parkta oturduğu­nuz serin kanepenin yapıldığı mer­merin, bir zamanlar yeryüzünün de­rinliklerindeki muazzam sıcaklıkta akan birer mineral çorbası olduğunu düşünmek zor. Ama granit, sıcak magmanın soğuyup kristalize olmuş biçimi. Mermerse, bir metaformik ka­ya; bir başka deyişle, sıkışma sonucu mineral özellikleri değişmiş bir ki­reçtaşı. Calgary Üniversitesi'nce ha­zırlanmış bu sitede, kaya oluşumu­nun kimyası ve termodinamiğini in­celeyen onlarca Web sitesine ulaşa­bilir, minerallerin özelliklerini incele­yebilir, lavların hangi biçimde kris-talleşeceği konusunda tahmin yürü­tebilir, yeraltı suyunun kimyasını oluşturabilir ve konuyla ilgili bilme­diğiniz pek çok şeyi öğrenebilirsiniz. http ://tabla. geo.ucalgary.ca/ ~ tmg/ Research/thermolinks. html

Bu muhteşem doğa içindeki turkuvaz göl ne kadar çekici değil mi? Ama bir gün yolunuz düşerse bırakın balıklama dalmayı, parmağınızın ucunu bile sokmayı aklınızdan geçirmeyin. Sudaki pH düzeyi, akü asidininkinden yalnızca biraz düşük... Endonezya'daki Tiwo Nua Muri Koohi Fah; gezegenimizdeki 80 kadar krater gölünden bir tanesi. Bazılarının bileşimi, yaşamın ilk ortaya çıktığı durgun göllerin yoğun kimyasına yakın. California Üniversitesi (Davis) hidrologlarından Greg Pasternack'ın hazırladığı sitede volkanik göllerin nasıl smıflandınidıgını öğrenebilir, 200'den fazla kitap hakkında bilgi edinebilirsiniz. Konuya daha genel düzeyde ilgi duyanlarsa 15 gölün ayrıntılı profilini veren linklere ulaşabilirler. Bunların arasında 1986'da karbondioksit püskürterek 1800 kişinin ölümüne yol açan Kamerum'daki Nyos gölü de var. tawr.ucdavis.edu/faculty/gpast/lakes.htrnl

Nisan 2005 18 BİLİM ve TEKNİK

Yerbilim

Sanal Yerbilim Profesörü Aslında siteyi hazırlayan, sanal değil, gerçek bir bilim adamı. Houston Üni­versitesi yerbilimleri profesörü John Butler'ın altı yıl önce kendi dersleri ve öteki eğitimciler için toplamaya başladığı linklerden oluşuyor. Yerblimleriyle profesyonel olarak ilgilenenler İçin 4300 linkten oluşan arama motorlu bir ya­zı ve veri koleksiyonunun yanısıra, amatör meraklılar için de doyurucu mal­zeme var. İsteyen, levha tektoniğini anlatan hareketli görüntüleri izleyebilir, isteyen okyanus tabanlarında, isteyen de yeryüzünde, Çin'in ünlü "Kayalar Ormanı"nda gezinebilir.(resim). Meraklısına, mücevher ve öteki kıymetli taş­lar konusunda bilgi... www.uh.edu/~butler/anon/anonfield.html

Geyzerleri Tanıyalım Yerkabuğunun derinliklerinden gelen kaynar su ya da buhar, sağladığı doğal güzelliğin yanısıra birçok ülkede elektrik enerjisi üretimi ya da sıcak su gereksinimlerinin karşılanmasında kullanılıyor. Geyzerler ayrıca yerkabuğunun yapısı ve dinamikleri konusunda da önemli bilgiler veriyor. Bu sitede, bu kaynaklarla ilgili açıklamaların yanısıra dünyadaki önemli geyzerlerin görüntülerini izleyebiliyor, özelliklerini inceliyor ve son durumlarını sürekli güncellenen tablolardan izleyebiliyorsunuz. www.geyserstudy.org

Yeraltından Notlar Mağaralar nasıl oluşuyor? Nasıl oluyor da, bazen farklı mineraller aynı kimyasal formüle sahip olabiliyorlar? Yanıt bastığımız yerin altında. Ama merakınızı daha az zahmetli bir yoldan tatmin etmek istiyorsanız, ünlü Smithsonian Enstitüsü'nün Ulusal Doğa Tarihi Müzesi'ndekİ sergilerin web

kayalarda oyuklar meydana getiriyor). Isı ve basıncın kayaları nasıl büküp, katlayıp, pişirdiğini de siteden izleyebiliyorsunuz. Örneğin, bazaltı yeşil mermere dönüştürmenin reçetesi, 20004000 atmosferlik basınç altında ve 350 derece sıcaklıkta ağır ağır pişirmek. Sitede ayrıca çeşitli kayalar ve mineralleri tanıtan bir fotoğraf galerisini de gezebilirsiniz. www.mnh.si.edu/earth

versiyonu olan bu sitede dolaşabilirsiniz. (Mağaralar oluşuyor; çünkü kireçtaşı katmanlarına sızan asitli yer altı suları, giderek

Bİl.İM ve TEKNİK 19 Nisan 2005

Gezelim Görelim...

Şu Dünyanın Halleri Dünyamız deyince altı var, üstü var, depremi, yanardağı,

Jeoloji olsun, antropoloji ya da coğrafya, anlatılanların daha iyi anlaşılması için gerekli olan şey elbette görüntü. California Üniversitesi'nce (Berkeley)

okyanusu, atmosferi... Bu sitede de, hepsiyle İlgili 1200'den fazla görüntü. Üzerine tıklayın, büyütün. Resmin yanında gösterilen olayla ilgili genel ve özel açıklamalar. Zenginliği ve içeriğiyle, Amerikan Jeoloji Enstitüsü'nce hazırlanan site, alışılmış görüntü ağırlıklı sitelerden çok farklı. www.earthscienceworld.org/imagebank

hazırlanan site, henüz oluşum aşamasında olmakla birlikte, Fas'tan, Afganistan'dan günlük yaşamla, halkın adetleriyle ya da ilginç jeolojik yapılarla İlgili görüntüler içeriyor. Ancak, sitenin en değerli köşesi, eski cam slaytlardan oluşan zengin bir koleksiyon. Geçmişe yolculuğu, geçmişin araçlarıyla yapmak zevkli bir deneyim. geoimages.berkeley.edu/Geolmages.html

Okyanusları Tanıyalım

Gezegenimizin yüzeyinin neredeyse dörtte üçü sularla kaplı. Peki biz bu sularda ve altlarında olup bitenleri bi­liyor muyuz? İşte öğrenmek için fırsat. Ortaokuldan, üniversiteye kadar her düzeyde Öğrencinin bilmesi gere-ken ve şemalar, fotoğraflar, açıklamalarla kolaylıkla öğ-renebileceği bilgiler. Okyanus sularının özelliklerinden ve dinamiklerinden tutun, okyanus tabanının altında olup bitenler, kıta hareketleri, dünya kabuğunun yeni-lenmesi, yanardağ oluşumu vb. İçinde "yüzmeye" doya-mayacağınız bir site. Site aynı zamanda öğretmenler İçin de hazırlanmış. Öğrencilere neyin anlatılacağı, ve neler sorulması gerektiği de açıklanıyor. www.mos.org/oceans

Mercan Kayaları Hastalık ya da kirlenme nedeniyle hızla yokoluyorlar. Sıcak denizle­rin bu renkli mücevherlerini ya­kından tanımak için fazla zaman kalmadı. O halde buyurun siteye. ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi (NOAA) tarafından hazır­lanan sitede mercanların sınıflan­dırılmasından tutun, hastalıkları­na ve tedavi yollarına ait her tür­lü bilgi, zengin görüntülerle bir­likte veriliyor. www.coris. noaa. gov

Dünya atmosferinde su buharı

Nisan 2005 20 BİLİM ve TEKNİK

Okyanusbilim... Iklimbilim

Dünyamızın Islak Kabuğu

Dünyanın Dibi

Antarktika, dev buzulları, pen­guenleri, leopar fokları ve bura­daki canlılar arasına çok sonra katılan bir memeli türüyle (ku­

tup araştırmacıları) serüven

düşkünlerini kendine çeken bir kıta. Kıtanın keşfi, coğrafyası ve araştırmacıların başlarından ge­çenlerin görüntü ve hikayelerle anlatıldığı bu site de sizi aradığı­nız serüvenin ortasına götürüyor. Hem de sıcak koltuğunuzdan kalkmayı gerektirmeksizin... www.oneworldtmagazine.org/focus/southpole

Kardan Mücevherler

Siber Meteoroloji Okyanus kıyılarındaki kentleri allak bullak eden kasırgalar, tayfunlar, birbiri peşisıra gelmeye başladı. Küresel ısınma, iklim değişimi gibi süreçler de daha sık gündeme geldiğinden, İnsanların meteorolojiye olan ilgileri de arttı.

Bu çok İyi hazırlanmış, zengin içerikli site, ziyaretçileri özellikle uç şiddette meteoroloji olayları ve kavramları konusunda bilgilendiriyor. Hem de üzerine tıklayarak büyütebildiğiniz fotoğraflar ve zengin bir animasyon koleksiyonu gibi araçlarla.

Ismarlama kar tanecikleri (kristalleri), tarihi bir fotoğraf koleksiyonu, kar tanelerini görüntülemenin yolları, bu siteyi popüler kılan İçerikten yalnızca bir kısmı. California Teknoloji Enstitüsü (CALTECH)'ten bir fizik profesörünce hazırlanan sitede ayrıca bu kristallerin farklarını öğrenebilir, farklı sıcaklıklardaki oluşumlarını videodan izleyebilirsiniz. Site kar kristalleri konusunda temel bilgilerin yanı sıra, (bir CALTECH profesörünün bile İlgisini çeken) ayrıntılar içeriyor. www.ils.caltech.edu/~atoniic/snowcryslal5

severewx.atmos.uiuc.edu/index.html

BİLİM ve TEKNİK 21 Nisan 2005

Bilişim... Demografi

Yapay Beyinler

lara dokunan, hareket eden cisimleri izleyebilen ve yakında bir de sese kavuşacak olan bir makine. Başka bir çalışma-daysa California Teknoloji Enstitüsü'nden bîr grup, bir kül­tür çanağı içindeki nöronları (sinir hücreleri) elektrodlar aracılığıyla bir bilgisayara bağlayarak yapay bir beyin yarat­ma çabasındalar.

www.artificialbrains.com

Büyük ve Hızlı Önde gelen bilgisayar firmaları, dünyanın en güçlü süperbilgisayarını yapmak için yanşıyorlar. Almanya'nın Mannheim Üniversitesi ve Tennessee Üniversitesi (ABD) tarafından ortaklaşa hazırlanan TOP500 adlı bu sitede yarışın günümüzdeki durumunu göreceksiniz. Sitede, zorlu birtakım doğrusal denklemleri çözme hızlarına göre 500 süperbilgisayarın nasıl sıralandıklarını izleyebilirsiniz. IBM, PC pazarını rakiplerine kaptırmış olsa da süperbilgisayarlar alanında iddiasını sürdürüyor. En tepedeki 10 bilgisayardan altısı IBM yapımı. Birinci sırada şimdilik 8192 İşlemciye sahip olan ve ABD'nin nükleer patlama simülasyonunda kullandığı model var. Saniyede 12 trilyon işlem gerçekleştirebiliyor. Bu, bir ev bilgisayarının hızının 20 000 katı. Site 1993 yılından bu yana dev bilgisayarlara hız testleri uyguluyor ve sonuçlara göre sıralamayı her altı ayda bir yeniliyor. www.top500.org

Stanley Kubrick'in 1968 yılında gerçekleştirdiği ünlü başyapıtı "2001: Uzay Yolu Macerası" nı görenler, konuşan , hisseden, gizliden dinleyen ve komplolar kuran bilgisayar HAL'i elbette hatırlayacaklar. İşte 2001 yılma geldik. Peki bilimkurgu kahramanı bilgisayarın gerçeği nerede? Söyleye­lim: IBM'de. Bilgisayar teknolojisinin gururu, bir süperbilgi-sayar. Ancak insan beyninin düşünme hızı yanında, tavşan­la yarışa yeltenen bir kaplumbağadan başka bir şey değil. Bir bilince sahip olduğu ye da kendi kendini geliştirme be-cerisi olup olmadığı, şeklinden pek anlaşılmıyor. Ama gerçe­ği öğrenmek istiyorsanız, Yapay Beyinler sitesine bir ziyaret gerekiyor. Almanya'nın Münih kentinde yaşayan yapay zeka araştırmacısı Jim Pearn'in sitesindeki çok sayıda sayfada, bu alanda dünyanın çeşitli yerlerinde yürütülen projeler hak­kında özet bilgiler ve görüntüler bulunuyor. Düşünen bir makineye en çok yaklaşan aygıt, şimdi Massachusetts Tek­noloji Enstitüsü'ndekİ COG adlı bir humanoid robot. Eşya-

Sağdan say!..

Kaç Kişi Olacağız?

..., 6.299.999.998, 6.299.999.999, 6.300.000.000 son!. Belki bu kadar kesin değil; ama dünya nüfusunun 1968 yılından bu yana ikiye katlanarak 6,3 milyar kişiye ulaştığını biliyo­ruz. Bu hızlı yükselişin ardından global nüfus artış hızının %2'den, %1.3'e gerilediğini de. Ancak, daha ayrıntılı bilgi isti-yorsanız, aşağıdaki iki siteye başvurmak gerekiyor. Washing-ton'daki Nüfus Başvuru Bürosu'nca hazırlanan arama moto-ruyla (*), 220 ülkenin nüfusu ile, doğum oranından, okur-ya-zarlık oranına kadar 95 nüfus değişkeni hakkındaki resmi tahminlere erişebiliyorsunuz. Geçmişe bir göz atmak, ya da geleceğe bakmak içinse, Birleşmiş Milletler tarafından hazır-lanmış bu ikinci siteye (**) başvuracaksınız Data (veri) buto-nu üzerine tıkladığınızda World Population Prospects (Dün-ya Nüfus Trendleri) sitesinde 1950 yılından başlayarak, 2050 yılına kadar 28 değişen hakkında istatistiklere ulaşabiliyorsu-nuz.

Bugün, ülkemizin nüfusu yaklaşık 67 milyon. Peki gele­cek yıl, ya da 5 yıl sonra,

10 yıl sonra? BM'nin ha-zırladığı sitede her ülke, bölge ya da kıtanın bu-günkü ve gelecekteki nü-fusu, nüfus bileşimi hak-kında ayrıntılı bilgilere ulaşabiliyorsunuz. Örne-ğin, Cumhuriyetimizin 100. kuruluş yıldönümün-de nüfusumuz yaklaşık 85 milyon, 2050 yılında da 99 milyon olacak. * www.prb.org ** www.un.org/popin

Turkey Population (thousands) Medium vodam 2000-2050 Year Population 2000 - - - * 2005 71 209 ■ : 75 145 79 004 2020 92887 2029 86 611 :o:o 89 920 2035 92 727 2040 95 123 20*5 97 162 2090 98818

Nisan 2005 22 BİLİM ve TEKNİK

Genel

Ödül Ödüldür... Dünyanın en prestijli bilim Ödülünü almak için laboratuvarlarda, karatah­ta, mikroskop ya da teleskop başında ömür tüketmeye gerek yok. Siz de bir Nobel ödülü alabilirsiniz. Yeter ki, biraz yaratıcı olun, kimsenin aklı­na gelmeyeni siz düşünün...Ödül gerçi Nobel ama, bilimsel ölümsüzlüğün yanı sıra yüzbinlerce dolar para getiren cinsinden değil. Ig Nobel ödülle­ri "yaşama geçmeyecek ve geçmemesi gereken araştırmalara" veriliyor. Açıkçası, buluşunuz ya da çalışmanız başkalarına ne kadar komik gelirse o kadar şanslısınız. Ödül törenleri de "gerçek Nobel" ödül törenlerinden çok daha renkli ve popüler. Tören sırasındaki eğlenceli yarışmalarda ve temsillerde, dünyanın en tanınmış biliminsanları da komik kıyafetlerle rol alıyor ve bilimin yanısıra esprideki hünerlerini de ortaya koyuyorlar. Site­de ödül sahipleri, ödül alan çalışmalar ve ödül töreninden eğlenceli videoların yanısıra, aday çalışmalar da güncelleştirilerek tanıtılıyor. www.improbable.com/ig/ig-top.html

Nostaljik Şarkılar

Yeni kuşakların inanması zor; ama nükle­er enerji yarım yüzyıl önce bugünkü gibi zincirli protestolarla, pankartlarla yerilmi­yor, umut ve gurur dolu şiirlerle, şarkı­larla kutlanan bir ilerleme sayılıyordu. Yalnızca nükleer enerji mi? O devrin ço­cuklarına bilimi sevdirmek amacıyla uzay, fizik, meteoroloji, bilim deneyleri ve doğa için de besteler düzülmüş. Cali-fornia'da yaşayan yazılım mühendisi Jef Poskanzer ailesinin bodrumunu karıştı­rırken bu albümlerden altı tanesini bul­muş ve sitesine koymuş. İsteyen, yaklaşık 100 çocuk şarkısı içe­ren bu koleksiyonla modern teknolojinin çocukluk çağlarına dönebilir. www.acme.com/jef/science_songs

Yok Olan Gökyüzü Artık gökte Samanyolu denen ışıktan bir ırmak yok. Nedeni, en az 100 milyar yıldızdan oluşan gökadamızın başına kozmik bir felaketin gelmiş olması değil. Suçlu, insan yapısı bir felaket. Sokaklar yerine göğü aydınlatan sokak lambaları. Özellikle Avrupa ve Amerika'da kentlerde çıplak gözle gökyüzünü

izlemeyi neredeyse olanaksız kılan bu yapay ışıklar, gökbilimcilerin de kabusu. Büyük gözlemevleri bile giderek genişleyen kentlerin tehdidi altında. Amerikalı ve İtalyan bilimadamlarınca oluşturulan yeni bir atlas ışık kirliliğinin bölgesel dağılımının yanı sıra, yıldızların Avrupa'nın değişik bölgelerinde hangi parlaklıkta izlenebileceğini de gösteriyor. http://www.lightpollution.it/dmsp

BİLİM veTEKNİK 23 Nisan 2005

Diller Ölmesin Günümüzde İngilizce'yi konuşan ya da en azından anlayan insanların sayısı (Hintlileri de katarsak) herhalde iki milyara yaklaşır. Bir Amazon dili olan Arikapu'yu konuşanları ise eşyalarıyla birlikte küçük bir minibüse sığdırabiliyormuşsunuz Onlar gene şanslı sayılır.

arasında kültürel asimilasyon, kentleşme ya da yasaklar sayılıyor. Rosetta Projesi, 'Are'are ile başlayıp Zulu ile sona eren 1000 ayrı dille ilgili metinleri, tanımları, çevirileri, ses kayıtlarını, sözlükleri bir araya toplayıp, insanlığın dil hazinesinin en azından bîr kısmını korumaya yönelik

Köşeler Çoğalınca

Bir kübü çizmek kolay. Aklımızda can­landırmak da öyle. Hadi İkisini de iç içe geçirelim bir şekilde. Şimdi oturun bunun köşelerini sayın. İşler çatallaş­maya başladı değil mi? Ya küplerin sa­yısı beşi, onu bulunca. Üstelik yalnızca küp de değil. Şekiller nasıl birleştirili­yor, nasıl boyanıyor, hepsi sitede var. Söylemeye çalışırken bile dilinizin do­laştığı şekil adlarının ne anlama geldi­ğini öğrenmek isteyenler için sözlük de var. En iyisi, kağıdı kalemi bir yana bırakın ve tanıdığınız basit şekiller bir­leşmeye başlayınca olanları zevkle iz­leyin.

İngiltere'nin kuzeyindeki Shetland Adaları'nın Norn dilini, Manş Denizi'ndeki Man Adası'nm yerli dili olan Manx'i, Kafkasya'nın Ibıh dilini artık konuşan

bir girişim. Ziyaretçilerin metinleri açıklama ya da ses kayıtları sağlama gibi katkılarına açık olan site, arşiv tamamlandığında bir kitap halinde yayımlanacak ve ilerideki kuşakların

yok. Uzmanlara göre dünyamızda konuşulmakta olan dillerin yarısı, bu yüzyıl sonuna kadar yok olabilir. Nedenler

(kalırsa) yararlanmaları için 2000 yıllık ömrü olan nikel bir CD'ye kaydedilecek. www. rosettaproject. org

Perdenin Öteki Yanı Yeni yetişen kuşaklar için artık bir şey anlatmayan Soğuk Savaş, yalnızca askeri paktlara bölünmüş ülkeleri ve karşıt ideolojileri değil, uzayı bile ayıran ünlü "Demir Perde"siyle bilinir. Bir zamanlar ABD ve Sovyetler Birliği, uzay yarışında masaya sürdükleri kartlarını büyük gizlilik içinde hazırlarlardı. Şimdilerde NASA'nın zengin web sayfalan sayesinde ABD'nİn uzay projelerinin geçmişini ve geleceğini izleyebiliyoruz. Gazeteci Anatoly Zak'm hazırladığı bu siteyse, 1960'lardan başlayarak Sovyetler Birliği'nin sonradan hızını yitiren başarılı uzay çıkışma belgeler

ve görüntülerle ışık tutuyor. Sitedeki interaktif bir harita üzerine tıklayarak, örneğin, Sovyet ve Rus uzay çalışmalarının merkezi olan Kazakistan'daki Baykonur uzay üssünü dolaşabiliyorsunuz. Ayrıca roket çalışmalarının öncüleriyle tanışıyor, Rusya'nın şimdiki ve gelecekteki projelerini izleyebiliyorsunuz. İyi uçuşlar... www.russianspaceweb.com

Nisan 2005 24 BİLİM ve TEKNİK