Stonehange'in Geçmişi ve Taş Devri Britanya İnsanları (Taş Devri Avrupa’sında Bilim ve İnancın Olası Tarihi)  90 dakika  

Binlerce yıl boyunca Stonehange bir efsane olarak kalmıştır. Büyük bir dinsel yapının yarısıydı.Ölülerin ruhlarına ev sahipliği yapan bir anıttı.Kim tarafından yapıldığı hala bilinmemektedir.4500 yıllık kayıp olan tarihi bir şehrin merkeziydi.İngiltere’nin güneyindeki sals broyovasında bulunuyordu.

Mısırdaki piramitlerle aynı dönemde yapılmıştır.Kanıtındaydı arkeologlar.Britanya insanları Stonehenge inşa etmek için 45 tonluk taşları taşımışlardır.Bu taşları uzun 40 kilometre öteden taşımışlardır.Bu taşları taşıma sırasında ölüm tehlikesi bile yaşamışlardır.Bu taşta sanser adında bir taştı.Sağlam ve çok sert bir özelliğe sahipti.Bu insanlar taşıdıkları her bir granit üzerinden çalışarak farklı figürler sergilemişlerdir.Sonra bu taşları dairesel şeklinde bir çember oluşturmuşlardır.Bu çalışmalarda çok sayıda insan çalışmıştır.Bu yapı yan yana dizili bir şekilde ve üzerinde her bir granit ile bağlanmıştır.Yani sağlam bir şekilde yapılmıştır.Bu yapı at nalına benzer bir biçimdeydi.Çemberin üst tarafı tek sıra parçalarla düz bir şekilde kapatılmıştır.Arkeologlara göre bu insanların Stonehange ‘i neden inşa ettikleri bilinmemektedir.

Bu yapı Romalılara göre Güneş Tanrısı, Apollo için tapınaktı.Yapılan araştırmalara göre bu yapı 4500 yaşında olduğu bilgisine varmışlardır.Bu demektir ki Stonehange  Romalılardan, Kral Arthurdan ve rahiplerden daha eskiydi.O bölgede yapılan kazılarda kayıp bir şehrin izlerine rastlamışlardır.Yapılan kazılarda eski evlerin temellerine rastlamışlardır.O dönemdeki insanlar çiftçilik ve tarımla uğraşıyorlardı.Geçimlerini tarım ve çiftçilikle uğraşarak sağlıyorlardı.M.Ö. 2500 yılında insanlar Stonehange de güneşin doğuşunu kutluyorlardı.

Bu insanlar Stonehange benzer bir yapı daha yapmışlardır.Bu yapıyı tahtadan yapmışlardır.Güneşin batışını ise tahtadan yapılan anıtta kutluyorlardı.Buda bu insanların batıl inanca sahip olduklarını gösteriyordu.Bu insanlar tahta anıtta kendilerine mahsul veren atalarına minnettarlıklarını kutluyorlardı; güneşin batışında.Bu bir gelenek inancı gibiydi.Britanya insanına göre Stonehange taş taşımak kutsal bir inançtı.

Bu çalışma dini bir proje gibiydi.Taş devrinde evcilleştirilmiş hayvan yoktu.Onun için yapılan çalışmalarda insan gücü kullanılıyordu.Antik Britanya’da insanlar ölülerini gömmezlerdi.Ateşte yakarlardı.Taşlar insanlar için en önemli varlıktı.Yapının bulunduğu alan ile insanların yaşadığı bölgeyi bir hendek ayırıyordu.İnanca göre hendek tarafına geçmek yasaktı.Hendek tarafına geçmek demek lanetlenmek demektir.Britanya da yeni kültür oluşumu yeni insanların gelmesiyle olmuştur.Yeni gelen insanlar ile Stonehange değiştirecek yeni kültürleri beraberinde getirmişlerdir.Bu insanlar daha sonra elementi işletebilecek güce kavuşmuşlardır.Ateşte elementi kullanarak kesici aletler üretmişler; bunu da büyü olarak algılamışlardır.

Bu insanlar Kuzey Avrupa’daki en büyük şehre sahipti.Yapılan çalışmalar sonucunda bu şehri Stonehange bağlayan geniş bir yolun olduğu kanıtına varıyorlar.Tahtadan yapılan anıt Stonehange’in bir kopyasıydı.Bu yapının eski tanrılar için inşa edilmediği; ölüler için inşa edildiği kanısına varmışlardır.M.Ö. 2500 yılında Britanyalılar metalle tanışmışlardır.Bu yeni teknoloji ve onu getiren insanlar burada yaşayan insanları değiştirerek zamanla Taş Devri Uygarlığı’nın sonunu getirmiştir.Dört bir yandan gelen insanlar ile teknoloji değişimi sonucu Britanya eski uygarlığını kaybetmiştir.

Stonehange dikili ve onların üzerine düzenli bir şekilde yerleştirilmiş büyük kayalardan oluşmaktadır. Ortada at nalı şeklinde bir yapı ve onu çevreleyen 30 bloktan oluşuyordu. Bu yapı İngiltere civarlarında yaşayan insanlar tarafından inşa edilmiştir. Yapılan araştırmalara göre M.Ö 2500 yıllarında yapılmıştır. Net bir bilgi olmamakla birlikte Stonehange hakkında çeşitli söylentiler vardır.Bazı varsayımlara göre burası onlar için bir kutlama yeriydi. Bazı varsayımlara göre de ibadet yerleriydi.

Stonehange ve çevresinde atalarının ruhlarının olduğunu düşünüyorlardı. Hatta bu düşünceyi destekleyen bir şey vardı. O da Stonehange’in biraz uzağında bulunan toprak surdu. Aslında bu sur Stonehange sınırlarını belirleyen bir set gibiydi. Üstelik ibadet zamanı dışında bu bölgeye girenlerin lanetlendikleri düşünülmekteydi. Stonehange sadece ibadet yeri olarak kullanılmıyordu. Aynı zamanda o tarihte zaman sayacının olmadığını da düşünelim. Buradaki dikili taşlar üzerinde bazı motifler bulunuyordu. Kesin olarak bilinmemekle beraber bu motifler sayesinde yıl içerisindeki zamanları tayin ediyor olabilirlerdi.

Stonehange senenin belli dönemlerinde ibadet için ziyaret edilen bir yerdi. Çünkü Stonehage’in yakın bir bölgesinde yerleşim merkezi yoktu. Dolayısıyla sadece belli zamanlarda toplu olarak ziyaret edilen bir bölgeydi. Bu ziyaret ilk başlarda Stonehage’in inşası içindi. Stonehange için gerekli olan büyük taşlar aranıp bulunuyordu. Uzaklık ne olursa olsun fark etmiyordu. İnsanlar arasında güçlü kuvvetli olanlar seçilip o taş uzun çabalar sonrasında taşınıyordu. Bu taşıma esnasında elbette kazalar oluyordu. Aynı zamanda başka kabilelerin saldırısına da uğrayabiliyorlardı. Bu durumlarda eğer aralarında hayatını kaybeden olursa taşıma işine bir süre ara veriliyordu. Sonra tekrar başlayarak devam ediyorlardı.

Stonehange ibadet için kullanılmakla beraber ergenliğe girmiş gençlerin kaynaştığı bir ortamdı. Dolayısıyla bu gençler beraber olarak aileler oluşturuyorlardı. Tabi bu durumda kızlar hamile kalıyor bu da kabilenin bireylerinin artmasına sebep oluyordu.

Stonehange’e yakın bir bölgede aynı yapıya sahip bir yapı daha bulunuyordu. Ancak bu yapı Stonehange’den farklı olarak tahta sütunlardan oluşuyordu. Aslında bunun açıklaması gayet mantıklıydı. Stonehange atalarını diğer yapı da kendilerini temsil ediyordu. Atalarının ruhları taşlar gibi kalıcı ve daimiydi. Tahta sütunlardan oluşan bölge ise kendilerinin ömrü gibi kısa ömürlü olan tahtalardandı. Bu bölgeye göç eden insanlar gün içerisinde Stonehange’i ziyaret ediyordu. Akşamları ise diğer bölgeye gidiyorlardı ve hepsi orada toplanıyorlardı. Burada aralarında eğlenceler yapıyorlardı sanki bir bayram havasındaymış gibi. Bu iki yapı arasında bulunan nehir kenarı boyunca devam eden bir yol bulunuyordu. Bu yol iki yapı arasında gidiş gelişten dolayı oluşmuştu. Aynı zamanda burada aralarında suçlu buldukları bazı insanlar cezalandırıyorlardı.Bu cezalandırma boş bir araziye bırakılan suçlunun diğerleri tarafından oklarla öldürülmesiyle oluyordu.

Tahta sütunlardan oluşan bölgenin etrafında yerleşim alanlarına rastlanmıştır. Aslında bu alanlar buraya gelen insanların konakladığı yerlerdi. Bu savı destekleyen birçok ev kalıntılarına rastlanmıştır. Hatta bu ev kalıntıları arasında ev odalarına benzer küçük yapılar bulunuyordu. Bu da bu evlerin bulunduğu bölgede kalabalık bir topluluğun konakladığını anlatıyor bize.

Aşağıdaki Soruların Cevapları Filmin Ayrıntılarında Vardır.

1.Stonehange’in yapısını oluşturan sert ve kalın damarlardan oluşan taşın ismi nedir?

2.Taş devrindeki insanlar geçimlerini neyle sağlamışlardır?

3.Antik Britanya da kutsal sayılan tapınak yaklaşık kaç yıllıktır ve ismi nedir?

4.Britanya da ki bu yapı kaç taştan oluşmuştur?

5.Arkeologlar Britanya’ya gelen ve Britanya kültürünü değiştiren insanlara ait ilk mezarı kaç yılında keşfetmişlerdir?

6.Britanya insanları metalle ne zaman tanışmışlardır?

7.Britanya eski uygarlığını zamanla nasıl yetirmiştir?

8.Taş Devri’ndeki insanlarda ne gibi bir inanç sistemi hakimdi? 

9.Stonehange’i araştıran araştırmacının ismi nedir?

10.Stonehange niçin lanetli sayılıyordu?

11.Stonehange etrafında neden yerleşim alanları yoktu?

12.Stonehange’e yaklaşık olarak ne kadar insan toplanıyordu?

13.Araştırmacı Stonehange’in ibadet yeri olabileceği fikrine nasıl vardı?

14.Büyük taş sütunları nasıl bir sistemle Stonehange getiriyorlardı?

15.Stonehange dünyadaki başka hangi yapıtlarla yaklaşık zamanda yapılmıştır?

16.Stonehange ile diğer tahta yapıt arasındaki fark nedir?

17.Stonehange’e toplanan insanlar yılın hangi zamanında toplanıyordu?

18.Stonehange’deki taşlar neden o bölgeden alınmamıştır?

19.Stonehange’e gelen insanlar konaklama yeri olarak nereyi kullanıyordu?

20.Stonehange yapısının taştan olma sebebi nedir?

21.Buraya gelen insanların bu bölgede yerleşik hayat göstermediğini nereden anlıyoruz?

 12 Deniz BÜYÜKERTAŞ                                                                                                                                                          
14 Ramazan DEMİRDÖĞEN    EĞİTİM BİYOLOJİ 3.SINIF