İnsanların
ihtiyaç duydukları yiyecekleri bulabilecekleri bir yer ihtiyacı insanlık tarihi
kadar eskidir. Yiyecek olmadan yaşanmaz. Yiyecek ihtiyacı her toplumun her
medeniyetin olmazsa olmazıdır. Şehirler oluştukça buralarda yoğunlaşan insan nüfusu
ihtiyaçlarını çiftliklerde yetiştirmek yerine , hazır alabilecekleri pazarlara
yönelmeye başladı . Avrupalı göçmenler kuzey Amerika ya yerleşmeye başladığı
andan itibaren limanlarda insanların avlıyamadığı
veya kendi başlarına yetiştiremedikleri ürünlerin yanı sıra kahve,
şeker,battaniye gibi temel ihtiyaçlar satılmaya başlandı . alış-veriş in
tarihinin ne olduğu bilinmiyor. Paranın icadından önce mallar takas yoluyla el
değiştirirdi. Biraz tuz a karşılık develer yükünce altın ve erzak , ayna ya
karşılık yine yüklerce altın ve gümüşün takas edildiği dönemleri yazıyor tarih
kitapları , o zamanlarda ender bulunan şeyler bol bulunanlardan değerliydi. Bu
kural paranın kullanılmaya başlanmasından sonrada pek değişmedi aslında. -----
neyse bu kadar eskiye gitmeyelim…
Geçen
her gün şehirlerin aldığı nüfus göçleri artmaktaydı. Bu yoğunluğun
ihtiyaçlarını karşılıyabilecekleri yerler ilk parakent e satıcılar yani dükkan adı verilen yerler
açılmaya başladı. Dükkanlarda çeşit fazlaydı ve kısa sürede çok kazanç
sağladılar. Artan kazançlar ve taleplerin çokluğundan dolayı kısa sürede
dükkanlar artmaya başladı.
20.yy
başlarında ( the great atlantıc & pasıfıc tea company ) ülkenin ilk
marketler zincirini oluşturmuş. Günümüz
alış-veriş şeklinden uzak olan bir şekilde müşteri liste hazırlar görevliye
verir , görevlide ürünlerini getirirdi. Müşterinin tezgahların arkasına geçip
ürünleri seçebilmesi yasaktı. Bu yasak o zamanlarda bir bakkal işletmecisi olan
kişi tarafından kaldırılıyor. Bu kişinin sonradan açtığı ( pıggly
wıggly ) adındaki ilk süper market örneği ilk
alış-veriş sepetinin ve ürün etiketlerinin kullanıldığı yer oluyor…
Gün
geçtikçe büyüyen bir sektör halini alan süpermarket işletmeciliği gün geçtikçe
büyüyor. Artan gelirler rekabet ortamı oluşturuyordu. . .
Amerika'nın
2. dünya savaşına katılımıyla mahallelerde ki bakkal ların
işletmecileri askere çağrıldı. Bu nedenden dolayı kapanan küçük işletmeler
bütün talebin süpermarketlerden karşılanmasına neden oldu. Savaş zamanı orduya
çağrılan erkeklerin yerine süpermarketler kadınları çalıştırarak o zamanın
devrim niteliğinde ki özgür kadın karakterini başlatmış oldu. --- ne de olsa ekonomik
özgürlüktü asıl özgürlük kapitalist bir sistemde…
Bununla
birlikte savaş sonrası bolluk süpermarketlerin devleşmesine ve ülke
ekonomisinde büyük yer alan dev gelirlere sahip oldular. Artan gelirler rekabet
ortamını daha da kızıştırdı.
Süpermarketler
1930 lardan günümüze satışlarının düştüğü zaman 80
yıldır aynı reklam sözüyle ürünlerini tekrar satmışlardır. ( İNDİRİM ) .
aslında indirimi yapılan ürün promosyondur . dikkatler onun üzerine çekilir ve
ona özendirilir. Promosyonu yapılan ürünün fiyatının azaltıldığı miktarda başka
ürünlerin fiyat miktarı arttırılır…
Günümüz
süpermarketlerinde teknolojiyi bir gün ilerden takip edebilmek mümkün. Ups ( evrensel ürün kodu) teknolojisi ilk olarak
marketlerde kullanılmış ve geliştirilmiştir. İlk olarak 1937 de katlana bilir
iskemleden yola çıkarak, günümüz market arabası gelişimi ve bunların
hırsızlarına karşı teknolojik yenilikler yine ilk olarak süper marketlerde
kullanılmıştır. Gün geçtikçe artan rekabet ortamı işletmecileri daha da zor
durumda bırakmıştır. Bunun faydalarıysa günümüz süpermarketlerine yansımıştır.
Teknoloji ve süpermarketler o kadar içli-dışlı olmuşlar ki insanlara
bilgisayarları veya android
cep telefonlarıyla sanal ortamda market gezdirilebiliyor ( görsel olarak) yaptığı
alış-veriş listesini ( kredi kart no ve şifre ) ile birlikte alıp ertesi gün
veya aynı gün içerisinde müşteriye almış olduğu ürünleri ulaştırıp teslim
edebiliyor…
Bununla
da kalmayıp sosyal bilimlerden de
faydalanıp müşterinin ilgi alanlarını ve nasıl daha çok alış – veriş yapacağını
sağlamak için çeşitli yöntemler denemektedirler. Psikoloji biliminden
faydalanıp ; insanların hangi ton ışıkta , ne tür renkte , ne tür müzik dinlerken
, hangi kokular eşliğinde süper markette daha çok gezip daha fazla alı-veriş
yaptıklarını araştırıyorlar…
Aşağıdaki Soruların Cevapları Filmin Ayrıntılarında Vardır.
İHSAN AKBAŞ / EĞİTİM FAK.
BİO.ÖĞRT. NO: 10010002042