Kozmik Çarpışmalar Güneş Sistemimiz ve Yer Yüzü Oluşumu) (42 dakika)
Her yıl uzaydaki taşlar ve döküntüler dünyaya çok gösterişli bir biçimde çarpıp gökyüzünü aydınlatıyorlar, hatta yeryüzüne bile çarpıyorlar. Ve bir hikaye anlatılıyor.
Yakın gelecekte Sanfransisko. Dev bir asteroit. Çapı 400 metre ve dünyaya doğru yaklaşıyor. Bilim adamlarının bu canavardan yıllarca haberleri var, uyarıda bulunuyorlar. Fakat onu durdurmanın bir yolu yok, kaçış yok. Asteroit dünyanın atmosferine çarptığında şehir sallanıyor. Önce şiddetli şok dalgaları , arkasından kopan parçalar kenti dövüyor. Sonunda Sanfransisko dev asteroit in düştüğü okyanusta dev bir tsunami oluşturuyor ve dakikalar içinde yerle bir oluyor.
Hikayenin buraya kadarki kısmı doğru. Dünyaya doğru gelen dev bir asteroit gerçekten var. Bilim adamları 2004 yılında birkaç gün için bunun olacağına inandılar. Apofiz 2004’te uzayın karanlığında göründüğünde bilim adamları nereye gittiğini belirlemekte zorlandılar. Bir süre dünyaya doğru geldiğini düşündüler.
Şu anda yeryüzüyle bütünleşecek bir asteroit yada kuyruklu yıldızla baş edeceğimiz bir program mevcut değil. Eğer astronomlar 10 yıl içinde dünyaya çarpacak bir cisim keşfederlerse kabak gibi ortada kalabiliriz.
Apofiz 65 milyon yıl önce dünyaya çarparak dinozorların neslini tüketen asteroite göre küçük sayılır. Fakat 50 bin yıl önce Arizonadaki meteor kratorite sebep olan asteroit e göre daha büyüktür.
Apofizin keşfi arizona tuson dışındaki kikpikte Haziran 2004 te başladı. Yörüngeleri dünyaya yakın olan cisimleri 2 m 29 cm teleskopla arıyorlardı. Apofiz astronomunu araştıran ROY TUCKER’dir.
TUCKER’e göre dünyaya yakın asteroit ler genel olarak 3 gruba ayrılır.
Bir asteroit in tespiti ve keşfi için astronomların 2 gün gözlem yapması gerekmektedir. İlerideki yörünge hareketini hesaplamak zor bir işlemdir. Bu hesaplama pezbola benzetilmiştir. Yani top sopadan ayrıldığında nereye düşeceği bilinemez.
Bir cisim belirlendiğinde küçük gezegen merkezine gönderilir. Küçük gezegen merkezi, güneşin etrafında dönen 8 temel gezegenin yakınındaki cisimlerin kaydını yapmaktadır. Küçük gezegen merkezindeki ilk bulunan cisme 2004MN4 ismi verilmiştir. Bu isim ilk keşfedilişteki yılı ve ayı içerir. 6 ay sonra bu cisim 12 aralıkta tekrar ortaya çıktı. Bu cismin ilginç bir yanı vardı oda , dünyaya çarpacakmış gibi bir rota izlemesidir.
Asteroit lerin nerden geldiğini anlamak için zamanda geriye gitmemiz yani güneş sisteminin ilk oluşuna gitmeliyiz. Güneş sisteminde yoğunlaşan durumlar gezegenleri oluşturdu. Boşlukta kalan cisimler ise 2 farklı cismi oluşturdu. Bunlar; asteroit ler ve kuyruklu yıldızlardır.
Asteroit ler daha kayaç ve metalik yapıdadır. Kuyruklu yıldızlar ise daha çok kaya ve buzdan oluşma eğilimindedir. Aralarındaki fark budur.
Dünyamız tehlikeler altında. Neyseki şimdiye kadar çarpan cisimler bir kum tanesinden daha küçüktür.
Apofiz dünya atmosferindeki ozon tabakasını ciddi şekilde zedeleyebilir. Aynı zamanda havaya süper sıcak zehirli gazların yayılımına da sebep olabilir.
Bilim adamları asteroit ler için bir ölçek keşfetti. Bunun adı torino ölçeğidir. Torino ölçeğine göre 0-1 arası dünyaya çarpma olasılığı rutin/az olma olasılığını gösteriyor. 8-9-10 ‘a doğru gidildikçe dünyaya çarpacak kesin bir cisim bulundu demektir.
Asteroit lerin dünyaya çarpması hakkında daha önceden kanıtlar vardır. Bunlardan bir tanesi ayın kraterli/delikli yüzeyleridir. Ay üzerinde birçok kraterler varken ayın 4 kat büyüklüğünde olan dünyamızın yüzeyinde neden kraterler yoktur? Çünkü dünya çok dinamik bir gezegen. Atmosferimiz var, okyanusumuz var , levha hareketimiz var. Dolayısıyla dünyaya çarpma kraterleri zamanla siliniyor. Bunları görmemiz oldukça zor. Dünyada levha hareketleri , erozyon atmosferi olmasaydı her tarafı kraterlerle dolu olacaktı.
Uyduların icadıyla dünya üzerindeki kraterler görünmeye başladı. Çarpma sonucu oluşan çukurda kayaların mineral yapıları değişir. 1994’ te dünyaya bir kuyruklu yıldız çarpışması oldu.
2005’te apofiz gözleminde güneşin etrafında 320 günde bir döndüğü ve bu dönüşle dünyanın yörüngesini 2 kez kestiği saptanmıştır. Bu kesim ve yansıtmalar sonucunda apofizin yapısı ve şekli hakkında ip ucu çıkıyor.
Aşağıdaki Soruların Cevapları Filmin Ayrıntılarında Vardır.
MESUT YILMAZ / 019
Fen bilgisi öğrt. (i.ö) - A/4