Kasırganın ve Hortumun İçinden Kayıt Alan Robot Teknolojisini Geliştiren Bilim İnsanları 45 Dk

Hortumlar saatte 450 km hızla esen rüzgarlarla oluşur. İlkbaharda Meksika körfezinden gelen nemli hava Kanada dan gelen kuru ve soğuk havayla birleşince kasırgalar meydana geliyor. Bu kasırgaların önceden tahmin edilmeleri zordur. Bu yüzden bilim adamları hortumun barometre basıncını ölçen bir araç geliştirdiler. Bu aracın içinde barometre basıncını, rüzgarın hızını yönünü, ısıyı ve nemini ölçen aletler bulunuyor.

Hortumlar aynı koşullarda oluşmalarına rağmen çok çeşitli şekiller ve büyüklükler gösterirler ( Fil hortumu, Takoz hortumu gibi ). Düz alanlarda ise genellikle ‘’hortum yolu’’ diye adlandırılan hortumlar meydana gelir.

Bilim adamlar hortumların nasıl oluştuğu hakkında bilgi edinebilmek için 6 hafta boyunca 40 bin km yol alıp 8 eyaleti gezerek hortumun oluşabileceği en uygun yeri buldular. 24 Haziran Nebraska’da beklenen fırtınayla karşılaştılar. İlk başta gökyüzünde ‘’duvar bulutlar’’ gördüler. Bu duvar bulutların dibi temelde düzdür ve bu fırtınanın bir hortum üreteceğinin bir habercisidir. Bu duvar bulutlarında yağmur ve dolunun sonunda bulutlar kıvrılarak hortumu oluşturuyor. Bilim adamları hortumun geçiş yolu üzerine altı tane geliştirdikleri aletlerden yerleştirerek güvenli alana doğru uzaklaştılar. Bu aletler hortumun basıncı hakkında bilgi vererek hortumlar hakkında yeni bilgiler elde etmemizi sağlayacak.

Meydana geldiği sırada bir hortumun gücünün ölçmek imkansızdır. Hortumun sesi jet motoruyla karışmış gürültülü bir şelalenin sesini andırır. Bu fırtınalar verdikleri hasara göre sıralanırlar. Buna vücud skalası denir. Ortaya çıkan hasarın tipinden rüzgarın tipi anlaşılabiliyor. Saatte 180 km hızla esen bir F1 orta şiddetli bir hasara neden olur. F5 ise en şiddetlisi olup saatte 511 km hızla bir futbol sahası kadar alanın en sağlam binalarını yerle bir edebilir.

Bir hortumun bir şehre yönelme nedeni; büyük bir hortum olduğunda bu daha küçük parçalara bölünür ve bunlar birbirinin çevresinde döner. Bu parçaların her biri yoğun rüzgarlardan biraz daha büyük olabilirler. Üzerimize gelen şeyin parça olup olmamasına bağlı olarak her bina farklı hasara uğrar.

Hortumlar uydu tahminleri ve konvansiyonel tarayıcılarla tespit edilemeyecek kadar hızlı hareket eder. Bu yüzden sadece 11 dk önce haber verilebiliyor. Fakat son zamanlarda ordunun kullandığı ileri teknoloji kruvazörler bu alanda kullanılmaya başlandı. Ordunun kullandığı kruvazörler düşman füzelerini tespit etmek için casus radar kullanıyorlar. Bu gelişmiş radar donanmanın dağınık diye tanımladığı bazı şeyleri de alıyor buna hava deniliyor. Konvansiyonel radarlar tek noktalı bir kaynak yada enerji ışını gönderir. 360 derece döner ve tekrar yatar, bu 5-6 dk sürer. Kruvazör radarlar ise çoklu ışınlar gönderebilir ve tek bir dönüş yaparak daha hızlı bir tarama yapabilir. Çoklu ışınlar aynı anda birden fazla fırtınayı tarayabilir ve bu teknolojiyle uyarı süresi iki katına yani 20 dakikaya çıkabiliyor.

Hortumdan sonra GPS yardımıyla tüm aletler toplandı ve veriler okunmaya başlandı. Aletteki barometre basıncı 100 milibarlık bir düşüşü gösteriyor. Bu düşüş hortumların nasıl güç topladığına dair bilgi veriyor. Dönen bir hava kolonunun neden bir hortuma dönüştüğü içindeki barometre basıncının ne kadar düştüğüyle ilgili olabilir. Verilere göre derece ne kadar düşerse fırtına o kadar şiddetli ve yoğun oluyor.

Aşağıdaki soruların Cevapları Filmin Ayrıntılarında Vardır.

1) Hortumlar nasıl oluşur?

2) Hortumlar dünyanın en çok hangi bölgelerinde görülürler?

3) Vücut skalası ne demektir?

4) F5 ne demektir?

5) F1 ne demektir?

6) Hortumlar neden önceden tespit edilemiyor?

7) Kruvazör radarların, konvansiyonel radarlardan farkı nedir?

8) Kruvazör radarlarla hortumlar kaç dakika öncesinden tespit edilebiliyor?

9) Fırtınalar neye göre sıralanırlar?

10) Hortumlar saatte kaç km hızla esen rüzgarlarla oluşur?

11) Bir hortum neden bir şehre yönelir ve her şeyi silip süpürür?

12) Aletteki barometre basıncının düşüşü ne anlama gelmektedir?

Zuhal YILDIZBAŞ EĞİTİM BİYOLOJİ 4.SINIF