HAVAİ’DE DOĞAL YAŞAM, ATEŞTEN NEHİRLER VE VOLKANİK PATLAMALAR
Dünyada
volkanlar, hem yaşamın kaynağı hem de bazı dönemlerde birçok canlı için yaşamın
sonu anlamına gelmiştir. Yerküredeki yanardağ patlamaları farklılık gösterir. Bu
farklılıklar, patlama gücü ve şekli ile yıkıcılık düzeyi yönündendir.
Yüzyıllar önce bacalardan okyanusun yüzeyine çıkan lavlar
havai adasını oluşturdu. Zamanında lavların aktığı olukların kapanmasıyla
yeraltı mağaraları oluşmuş ve içerisinde evrimleşmiş yeni türler meydana
getirmiş. Bacalardan çıkan lavlar nehirler
oluşturarak okyanusa doğru yol alıyor. Lavların okyanuslara dökülüp soğuması
adayı genişletip yeni resiflerin oluşmasına olanak sağlıyor.
Lavların oluşturdu oluklardan çıkan gazlar akustik bir
özellik kazanarak hiç bitmeyen bir melodi oluşturuyor.
Dünyada bulunan aktif yanardağlar dışında,
sönmüş zannedilen yanardağlar da insanlar için tehlikeli olabilmektedir.
Geçmişte birçok insanın ölmesine neden olan volkanik patlamalar yaşanmasına
rağmen insanlar bu tehlikeli arazilere yerleşmeye devam etmektedirler. Daha
verimli olan bu volkanik araziler geçmişte birçok insanın hayatını kaybetmesine
neden olmuştur. Lavlar
bitki örtüsünü yok etse de yeryüzünü
yeniden şekillendirerek hayat da veriyorlar.
Dünya 4.5 milyar yıl önce oluştu. Dünyadaki volkanizmalar çeşitlilik gösterir. Havai’deki volkanizmalar daha derinden
gezegen mantosundaki sıcak noktalardan yükselir. Kraterde bir baca oluşur. Ve
buradan dumanlar çıkıyor. Kızıl, sıcak lavlar 300m yüksekliğe fışkırıyor.
Faaliyete 1983’te başladı. Sağır edici bir gürültüsü var. Bacanın tekrar ne
zaman püsküreceği bilinmiyor. Bilim adamları sadece tahmin edebiliyorlar.Kraterde bir aletle tarama yapılıyor.
Lav nehirlerinden taşınan iri kayalar boş
düzlüklerde kule gibi yükseliyor. Hava rüzgarlı ve
sıcak. Ağaçlar uzun süre önce çürümüş. Ağaçlar lavlar tarafından sarıldığında
ağaçtan bir kalıp oluşuyor. Bu yanmış ağaç gövdesi üzerinde bitkiler
filizleniyor. Orada sınırlanmış bir habitat var. Nesli tükenmekte olan canlılar
orada yaşıyor.
Sarı mantolu eşek arıları Havai’ye kazayla gelmişler.Biyologlar burayı eşek arılarından koruma yolları
arıyorlar. Eşek arılar bitkilerle beslenen böcekleri yiyorlar.
Lavlar volkandan aşağı inerken bir çatı
oluşturuyor. Okyanusa karışıyor. Lav püskürmeleri mağara oluşturuyor. Dünyanın
en uzun lav mağarası burada oluşmuş. Burada yaşayan böcekler var. 350 yıldır
burada yaşıyor. Kendi içinde tür oluşturacak kadar evrimleştikleri söyleniyor.
İnsanlar yavaş yavaş yerleşim yerlerini terk ediyor.
1000
derecedeki lavlar 26 derecedeki suya karışıyor. Buhar oluşuyor. Buhar aynı
zamanda hortum oluşturabiliyor. Lavlar su altındaki yaşamı tehdit ediyor.
Lavlar suda parçalanarak kayalara dönüşüyor. Mercanlar için iyi bir ortam
oluşuyor.
Aşağıdaki Soruların Cevaplarını Bu Filmde Bulabilirsiniz