Gizli Dünyalar Suyun Gizemli Halleri, İçindeki Yaşayanlar
ve Dezenfeksiyon Yöntemleri
Temel gereksinimlerimizden biri olan, yaşam
kaynağımız olan, günün hemen her anında etkileşimde bulunduğumuz suyun;
algıladığımızdan bildiğimizden çok daha farklı gizli bir dünyası vardır. Biz
insanlar suyun nasıl hareket ettiğini, aktığını, damladığını görüyoruz ve
biliyoruz. Ama aslında su, biz farkında olmasak da bildiğimizin gördüğümüzün
dışında bize muhteşem bir gösteri sunmaktadır. Bilim adamları suyun karmaşık
yapısını incelemek için özel aletler kullanmışlardır. Bu yüksek hızlı kameralar
zamanı yavaşlatmak ve normalde gizli olanı daha görme olanağı tanıyan özel
aletlerdir. Yüksek hızlı kameralar, saniyede 10.000 kare çekme ve insan
gözünden 400 kat daha hızlı görüntü yakalama gücüne sahiptir.
Yapılan çalışmalarda suya su
damlatıldığında son damlanın harikalar yarattığı gözlemlenmiştir. Damlanın tam
olarak yarısı alttaki suda kayboluyor diğer yarısı daha küçük bir damla haline
gelip havaya geri zıplıyor. İçindeki suyu tekrardan boşaltıp çeyrek
büyüklüğündeki damla haline gelip tekrardan zıplıyor. Bu işlem damlanın tamamı
bitene kadar devem ediyor. Bilim adamları suyun bu hareketine birleşme şelalesi
ismini vermektedirler.
Suyun katı halinin görülmez güzellikleri
vardır. Bilim insanları : ‘İki kar tanesi aynı olabilir mi’? sorusuna
yaptıkları çalışmalar doğrultusunda cevap vermişlerdir. Farklı iklimlere sahip
farklı ülkelerde kar kristalleri üzerinde çalışmalar yapılmıştır. Lam üzerine
yerleştirilip mikroskop lensiyle fotoğraflanan kar kristallerinin kare, çubuk, iğne
gibi farklı geometrik yapılarda olduğu görülmüştür.
Su, gizli dünyasında birçok sayıda
görmediğimiz ya da bilmediğimiz yaşam formu barındırmaktadır. Bunlardan biri
olan Küçük Balık Beyin Kurdu’nun ise çok özel bir görevi vardır. Kum tanesinden
küçük olan bu yapı beyne yerleşerek beyni kontrol etme gücüne sahiptir. Kurtlar
balığın fiziksel görünüşlerinde değişmelere sebep olmamasına karşın balığın,
garip davranışlar sergilemesine neden oluyor. Çünkü beyne yerleşmiş olan kurt,
bilinmeyen kimyasal maddeler salgılıyor ve bu da balığın beyin kimyasını
değiştiriyor.
Milyonlarca m3 okyanus suyunun karanlıkta
olmasının sebebi; ışığın okyanusun yüzeyine çarptığında sadece kısa mesafelere
gidebilmesidir. Işık havada hızlı ve uzun mesafeler gidebiliyorken, suda sadece
kısa mesafelere gidebilmektedir. Ses ise ışığın tersi olarak havada kısa mesafe
gidebiliyorken suda hızlı ve uzunca mesafeler kattedebiliyor.
Okyanustaki canlılar çiftleşme, yön bulma, yemek bulmak için sesi
kullanmaktadırlar. Bilim insanlarının
yaptıkları çalışmalar sonucunda bu haberleşmenin, biz insan kaynaklı
gürültülerden dolayı sesin bastırıldığı, güçleştiği kanısına varmışlardır. Bu
gürültü etkenleri ticari gemicilik, deniz radarı, sismik araştırmalar şeklinde
sınıflandırmış. Etkenler gürültü oluşturman yanı sıra okyanuslarda devasal
çöplüklerde oluşturmaktadır ve yapılan araştırmalarda bu çöplerin, okyanus
akıntılarından dolayı toplandığı tespit edilmiştir.
Okyanuslarda biriken çöplerin önlemine
yönelik çalışmalar sürerken aynı zamanda yaşam formlarının beslenmesi için
büyük önem arz eden çöplerin süpürülmesi onlar için tehlike yaratmakta. En
önemli yaşam formlarından biri Plakton denilen bitki
organizmasıdır. Gözle görülmeyecek kadar küçük olan plaktonlar
CO2 yok etmede, küresel ısınmayı yavaşlatmada ve dünya oksijeninin yarısını
oluşturmada önemli görevlere sahiptirler. Bilim adamları plaktonları
incelemek için akış sistrabotu denilen aletler
kullanmışlardır. Lazer ışınından geçirilen hücre eğer klorofil içeriyorsa
parlıyor ve böylece hücrenin plakton olduğu tespit
ediliyor. Hayat veren bu organizmalar aynı zamanda tehlikelide
olabilmektedirler. Plaktonlar, baharda açmalarıyla
beraber okyanusun büyük bir bölümünü renksizleştirebiliyorlar. Buna bilimde
Kırmızı Gel Git denilmektedir.
İçtiğimiz berrak sularda bile hastalıklara
neden olan milyonlarca canlı barınmaktadır. Bu canlıların tespitine yönelik
çalışmalarda; suya tutulan lazer ışını mikroorganizmaya denk geldiğinde ışık
yayar ve böylece suyun mikroorganizma
içerdiği tespit ediliyor. Araştırmacıların görünmeyen varlıkların tespitine ve
engellenmesine ilişkin mikrofiyodik alanlardaki en
önemli çalışmalarından biri çipte laboratuar aletidir. Çipte laboratuarda tek
bir damla kanın alınıp çipe yerleştirilip, çipte bulunan farklı bölmelere
pompalanması ve çipin farklı kan hücrelerini ayırmasının neticesinde çok sayıda
test yapılabilmektedir. Bu ve bunun gibi keşfedilmiş ya da keşfedilmeyi
bekleyen gizli dünyaların gelecekte hayatımızı daha da kolaylaştıracağı
öngörülmekte.
Aşağıdaki Soruların
Cevapları Filmin Ayrıntılarında Vardır.
1. Bilim insanlarının suyun karmaşık yapısını
incelemede yararlandıkları yöntemler hakkında bilgi veriniz.
2.Suya su
damlattığınızda son damlanın hareketini nasıl yorumlarsınız?
3. Birleşme şelalesi ne demektir?
4. Suyun hareketi gözlemlendiğinde damlaların
zıplayan bir top görünümünde olup ve
hareketini de bu doğrultuda sürdürmesinin sebebi/sebepleri nedir?
5. Bilim insanlarının kar kristalleri
üzerindeki çalışmalarını ve varılan sonuçları nasıl yorumlarsınız?
6. Küçük balık beyin kurdunun gelişim
evreleri hakkında bilgi veriniz.
7. Sudaki yaşam formlarından küçük balık
beyin kurdunun başka yaratık üzerindeki olumsuz faaliyetleri nelerdir?
8. Bilim insanları, balıklar için tehlikeli
olan Beyin kurdunun biz insanlara hangi yönden yarar sağlayabileceği
düşüncesindedirler? Nasıl?
9. Işık ve sesin sudaki hareketinin nasıl
olduğunu yorumlayınız?
10. Okyanusun derinliklerinde bulunan canlılar
için ses ne gibi bir önem arz etmektedir?
11. Okyanusta insan kaynaklı çöpler nasıl/nerde
toplanmaktadır?
12. Varlıklarından bile haberdar olmadığımız plaktonların biz canlılar için avantajları/dezavantajları
nelerdir?
13. İçme sularının arıtılmasına yönelik
gereklilik ilk hangi zamanlarda önem kazandı?
14. Bilim insanlarının içme sularında bulunan
ve hastalıklara neden olan organizmaların tespitine yönelik yaptığı çalışmalar
nelerdir?
15. Çipte laboratuar aletinin yapısı ve
çalışma prensibi hakkında bilgi veriniz
16. Çipte laboratuarın şuan ki kullanıldığı alanı ve gelecekte
hayatımızı nasıl kolaylaştıracağını yorumlayınız.
SAFİYE FİDAN
FEN
BİLGİSİ ÖĞRETMENLİĞİ (İÖ)
9010054006 A/4