Geleceğin İnşası (Doğal Afetlerde Sağ Kalmanın Yolları) ( 44 dk)

Son yüzyılda doğal afetler tam 37 milyon kişinin ölümüne neden oldu. Mühendislik ve bilimsel çalışmalara son derece öfkelenen doğa, insanları adeta kendine hedef almış durumda. Binlerce yıldan beri süregelen su taşkınlarından Pasifik’te her yıl oluşan onlarca tayfundan ya da depremden korunmak için güvenli yapılar inşa etmek gerekiyor. İnsanlık doğal afetlerin tehdidi altında ama belki de mühendislik çözümleriyle gelecek inşa edilebilir. Londra’da bulunan 7 buçuk milyon yapı med-cezirden etkilenen son derecede güçlü Times Nehri’nin tehdidi altında. 13 Ocak 1953’te Avrupa’daki pek çok ülkede son derece büyük hasarlar meydana geldi. O günden sonrada Times Nehri’ndeki bariyerin inşaatı başladı. 1985 yılından itibaren Londra Times Nehri’nden milyonlarca pound değerindeki bariyerle korunmaya başladı. Bariyer med cezirle birlikte yükselen 90 bin ton suyun gücü hesaplanarak nehrin aşağısına inşa edildi. Bariyerin kaidesi betonarme olarak inşa edildi bu devasa beş katlı bir bina kadar yükseliyor. Platformlar birbirlerine iki su altı tüneli ile bağlanıyor. Bunların arasında bulunan devasa çelik kapakların ağırlı ğı 3 bin tondan fazla, normal zamanlarda bu kapaklar nehrin yatağına iniyor ancak acil durumlarda 15 dakika içinde kapanıyor. Kapakların dış yüzeyleri 4 cm kalınlıkta çelikten oluşuyor. Bariyerin en güçlü akıntılara dayanması ve başkenti en az bin yıl koruması planlandı. Sahilde kurulan erken uyarı sistemi önlemlerin daha önceden alınmasına yardımcı oluyor.

Tokyo halkı için tayfun yaşamsal bir gerçek durdurulamaz ve kaçınılamaz. Tokyo’yu koruyacak olan proje Edogava Nehir projesidir. 2006 yılında bitti, 2 milyar dolara mal oldu ve turistlerinde ilgi odağı oldu bu arada şehrinde kurtuluş imkanı. Şehrin altına yayılan nehir sistemiyle Tokyo’yu tayfunun şiddetine karşı koruyacak sistemin merkezi yerin 50 m aşağısındadır. Ana hazneye bağlı olan kanallarla birlikte 345 milyon ton suyu barındırabilecek kapasitede ve bu miktarda 138 olimpik havuzu doldurabilir. Ana hazne Tokyo’nun doğu yerleşim bölgesine bağlıdır. Bu noktadan 6 km’lik tünellere açılan ana merkez yüzeyin 50 m altındadır. Tüneller 4 nehir şeklinde Tokyo’nun kuzeydoğusunda bulunan devasa Nakagava Havzası’na bağlıdır. Tünellerin çapı 10 m den fazla, şehrin kenarlarındaki kocaman kuyuların bağlantılı olduğu kanalizasyon sistemiyle çevredeki çevrede ki nehirler arasında bağlantı bulunmakta. 70 m den fazla derinliği olan ---devasal --- kuyular gerektiğinde aşırı yağışlara bile yetebilecek kapasitededir. Hızla kanalizasyon geçişlerine dolan su doğruca tünellere yöneliyor. Tüneller dolduğu zamanda su devasa alanda yükselmeye başlıyor.180 m uzunluğundaki bu ana bölüm 400 milyon litre su barındırabilecek kapasitededir. Ana bölüme dolan su kontrol altında tutulabilir ve gerektiği zamanda pompalanır. Ana merkez dolduğu zaman kontrol odasından 14 bin beygir gücündeki 4 pompa çalıştırılmakta. Pompalar ana merkezden saniyede 200 ton su pompalayabilecek kapasitede. Ana hazne ile nehir arasındaki tünellerin uzunluğu 6.5 km dir.

Dünyamızı sadece okyanuslar ve nehirler tehdit etmiyor, yer kabuğunun içindeki olağanüstü güç çoğu kez bizi yerle bir edebilecek kapasitede. Latin Amerika’nın en uzun yapısı Tori Meyer’dir. Dış yüzeyi camla kaplı beton ve çelikten inşa edilmiştir. Üç tektonik aşama geçirmiş olan Meksika sismik açıdan dünyanın en hareketli yerlerinden biridir. Meksika’da her gün rihter ölçeğiyle yaklaşık üç gücünde ortalama 14 deprem oluyor ancak 5 ten daha güçlü depremler yaşandığı halde bu sağlam bina en ufak bir zarar görmedi. Bu binanın temelleri dünyanın en gevşek zemini üzerine atılmıştır. Kayalık zemine ulaşmak için 40 m den fazla kazıldı. Mühendislik açısından depremlerden mahvolmuş bir şehirde çeyrek milyar dolarlık Tory Meir gökdelenini inşa etmek çok zordu. Bu binada kullanılan yaklaşık 200 bin ton çelik Eiffel Kulesi’nde kullanılanın 3 katından fazladır. Gökdelende kullanılan 16 bin m² camın arkasına konan karo biçimindeki destekler zaten son derece sağlam olan binayı daha da güçlendirmektedir. Amortisör görevi görmekte olan bu destekler herhangi bir şok karşısında binanın daha da güçlü olması için konuldu. Kuzey ve güney cephelerinde bulunan ve 72 bağlantı borusundan oluşan bu amortisör sistemi binanın temeliyle bağlantılıdır. Amortisör sistemindeki pistonların çalışmasına yardımcı olan sıvı silikon itme gücünü azaltıyor.

Deprem yeryüzünün en acımasız gücüdür ancak daha acımasız güçlerde vardır. Dünyadan yaklaşık 500 milyon km uzakta ama her gün biraz daha yaklaşıyor. Uzayın derinliklerinde dünyanın felaketine sebep olacak ve insan neslini yok edecek astroidler var. Arizona’daki Lemın Dağı gözlem bölümünde ilk savunma hattı kuruldu. Uzunluğu 1.5 m olan teleskop insan gözünden 2 milyon kez daha güçlü bu nedenle de dünyaya yaklaşan ya da yaklaşmakta olan cisimler hemen fark ediliyor.

Aşağıdaki Soruların Cevapları Filmin Ayrıntılarında Vardır.

1- Son yüzyılda doğal afetler kaç kişinin ölümüne neden olmuştur?

2- Doğal afetlerden korunmak için ne yapmak gerekir?

3- Times Bariyeri’nin med cezir olayında ki rolü nedir?

4- Times Bariyeri’nin çalışma sistemi nasıldır?

5- Kuzey Denizi’ndeki med cezir olayından etkilenen ülkeler hangileridir?

6- Med cezir ve güçlü akıntının oluşum kaynağı neresidir?

7- Suyun kabarması nasıl gerçekleşiyor?

8- Edogava Nehri Projesinde ilk çizilen proje ile şu anki hali kıyaslandığında ortadaki temel fark nedir?

9- Edogava Nehri Projesinin çalışma prensibini anlatınız.

10- Tokyo’da su neden büyük bir hızla çevreye yayılır ve neden yağan yağmur sularının emilmesi zordur?

11- Edogava Nehir Projesindeki ana havzanın uzunluğu ve barındırabileceği su kapasitesi hakkında bilgi veriniz.

12- Ana bölüme dolan su daha sonra nasıl boşaltılır?

13- Ana hazne ile nehir arasındaki tünellerin uzunluğu ne kadardır?

14- Mexico City’nin zemini hakkında bilgi veriniz?

15- Meksika’nın Pasifik Kıyısında 1985 yılında meydana gelen büyük deprem hakkında bilgi veriniz?

16- Tori Meyer’in depremlerde hasar görmemesinin nedeni nedir?

17- Tüm dünyadaki büyük krater sayısı kaçtır?

18- Dinozorlar nasıl yok oldu?

19- Dünyaya yaklaşan ya da yaklaşmakta olan cisimler nasıl fark ediliyor?

20- Apofıs nedir?

MEHMET EMİN KARADENİZ FEN BİLGİSİ ÖĞRETMENLİĞİ (A-4)