Uzay fırtınaları, Yerküresi ve Marsta yaşanan Toz Fırtınaları 45dk

         Rüzgarlı bir günde başlayan bir fırtına gezegenleri boğmak için şişiyor ve diğer  fırtınalarla birleşiyor. Kan kırmızısı bir toz bulutu hızlanıyor, hiddetleniyor ve güneşi engelliyor.Dönen pudra gibi ince toz bulutu saatte 160 km hıza ulaşıyor.En şiddetli hava koşulları uzayda, mars gibi gezegenlerde görülür.Uzayda meydana gelen hava koşulları (örneğin ; toz havası)  dünyayı boğabilecek niteliktedir.Mars tozun bozguna uğrattığı bir gezegendir.Dünyada toz bulutları günlerce sürerken Marsta haftalarca hatta aylarca sürebilir.Bu toz havası dünyayı vursaydı,dünyada yaşam olmazdı.marsta hemen her yerde toz fırtınası bulunurken , Dünyada daha çok Afrika da görülebilir.Toz bulutu kırmızı ve ya turuncu renkte olabilir.Marsta ki toz fırtınaları dünyada olsaydı,hayat denen bir şeyden bahsetmek mümkün olmazdı ama Modele’den gelen toz fırtınaları bazı bitki ve diğer canlılar için yaşam kaynağı olabilmektedir.Bu toz bulutu içerisinde canlılar için bazı yararlı minareler bulunuyor.Modeleden yılda gelen yaklaşık 18 milyon ton toz fırtınası yaşamı destekler niteliktedir.

         Darvin’e göre yaşam bir noktada başlamış ve Dünyadaki yaşam Afrika’dan gelen toza bağlıdır. Marsta devasa toz fırtınaları meydana gelmektedir.Dünyada 1m genişliğinde cılız ve 100m genişliğinde fırtına olabilirken,marsta bunun beş katı büyüklüğünde olabilmektedir.Bu fırtınaların boyutu 8km genişliğine kadar varabilmektedir.Toz bulutu yukarı çıktıkça inceliyor ve dikey silindirik katmanlar şeklinde görülüyor.Mars atmosferinde toz ısıyı 30 C kadar artırabilir.Sıcak hava rüzgarları daha fazla tozu kaldırıp soğuk bölgelere gönderiyor.Bu kendini besleyen bir döngüdür.Dünyada ise su soğutucu bir özelliğe sahiptir.Buna rağmen dünyada toz fırtınaları günlerce sürebiliyor.

       Toz bulutundaki kuru hava güneş ışınlarını emip statik elektrikle yükleniyor.Bu elektriği yolundaki her şeye yükleyebiliyor.Yüklendiği bu elektrik havadaki bir uçağı düşürebilecek kapasitededir.Toz teknolojiye de zarar verdiği için marsa planlanan iniş bir felakete yol açabilir.marstaki toz fırtınaları pudra kadar ince olup hem aşındırıcı hem de tahriş edici bir potansiyele sahiptir.Aynı zamanda zehirlide olabilir.Toz fırtınaları saatte 160 km hıza ulaşabilen muhteşem bir hava olayı olduğu için 40 km boyundaki bu toz dalgası adeta bir yük vagonu gibi çarpabilmektedir.Teknolojiyle birlikte yaşamı da yok etmektedir.İnsanların büyük çoğunluğu ölür hayatta kalanlar ise salgın hastalıklarla boğuşur.Ayrıca Afrika’dan gelen bu toz bulutu Amerika’ya ulaşabiliyor.Amerikaya ulaşamayan tozlar okyanus sularına batıp mercan gibi canlılara da zarar verebilmektedir.Bu zararlardan korunmak için mevcut teknolojik araçlar ve giysiler yetersiz olabilir.Bunun için yeni giysi ve teknolojik araçlara ihtiyaç vardır.Bu araçlar ve giysiler dünyada oluşturulan yapay ortamda denendikten sonra uzayda kullanılıyor.Bu yapay ortamlar laboratuar ortamı olabildiği gibi Şili’deki Atakama çölü ile Afrika’daki  sahra çölü de olabilir.

 

 

Aşağıdaki Soruların Cevapları Filmin Ayrıntılarında Vardır.

1)  Darvin toz bulutlarının Afrika’dan geldiğini nasıl keşfetmiş?

2) Toz bulutları hakkında Darvin ile hangi bilim adamının görüşleri uyuşuyor?

3) Eski toz bulutlarının nerden geldiği nasıl tespit edilebilir?

4) Toz şeytanları ne demektir?

5) Toz şeytanlarının beslendiği etkenler nelerdir?

6) Mars ve dünya arasındaki toz fırtınalarının büyüklük farkı neyden kaynaklanıyor olabilir?

7) Toz katmanları nasıl bir yapıya sahiptir?

8) Ay tozu astronotlarda nasıl bir etki yapmıştır?

9) Toz fırtınaları kokusu astronotlara göre neye benziyordu?

10) Toz otostopçuları nasıl yere iniyor?

11) uzaydaki yerçekimsiz alana bilim adamları nasıl hazırlanmışlar?

12) Dünyada marstaki toz fırtınaları gibi büyük toz felaketleri görülür mü?

           Mehmet Cihan YILDIZ  Fen Bilgisi Öğretmenliği-4  (47 dakika)