Evrimsel Mekanizmalar.Değişen Çevre Koşulları ve Yaşam Denklemlerine; Başat, Çekinik ve Ölüme Programlanmış Genler. Değişimlere Karşı Yaşam Kazancına ve Kaybına Programlanmış Genler I. Bölüm 140 dakika

Gezegenimiz canlıdır. Antarktika kıyılarından Afrika kıtasına kadar üzerinde çok büyük düzlükler barındırır ve şaşırtıcı derecede çeşitlidir.Fakat karanlık bir yönü de vardır.Dünyadaki hayat da yırtıcı rekabet ve vahşet doludur,bazen güzel bazen de hırçın dedikleri bu yaşam dıramını kim yaratmıştır.

Gerek eş bulma savaşların da gerek yırtıcıların avlarında gerek aile içi gerilimlerde ve gerekse zekice yapılan mücadelelerde 4,5 milyar yıldır bu savaşı kazanan gazilerle gezegenimizi paylaşıyoruz.

 

Hayat 3,5 milyar yıl gibi uzun bir süredir devam ediyor ve bu zaman ile eş olarak hayatta kalma mücadelesi de devam ediyor;ancak en hızlı ve en at0ik olan hayatta kalıyor ve neslini devam ettirebiliyor.Bu kadim savaşı her zaman kazananlar ve kaybedenler oluyor yani hayatta kalanlar ve ölenler …Bu süreç de özel durumlar meydana gelmiş ve ciddi değişimlerde yaşanmıştır örneğin bu sadece varlığından,sadece iskeletleri veya fosillerinin incelenmesiyle var olduğunu bildiğimiz dinozorlar ve birkaç tür gösterilebilir bunlarda değişimle beraber yok olmuşlardır.Dünyamızda son 65milyon yıldır çok büyük değişmeler olmuştur değişmeyen beklide değişmeyecek olan tek şey bu yaşan savaşı olmuştur.

 

Yıllar boyunca bir çok hayvan denizi terk etmiş ve karada yaşamaya başlamıştır.Dinazorlar döneminden bu yana timsahlar çok az değişime uğrarken  kuşlar şekilden şekle girmiş,memeliler ise hem fiziksel hem de davranışları bakımından çeşitlilik göstermişlerdir.Dünyadaki tüm canlılar ilk ortaya çıtlıkları zamandan başlayan tam 4 milyar yıllık evrim savaşının zafer kazanmış gazileridir.Ancak bu savaşın oyuncuları hep aynı kalmamıştır zayıf oyuncular güçlü oyunculara yem olurken güçlü olanlar da mücadeleyi sürdürmüş ve soylarını devam ettirmeye çalışmışlardır.Yaşamsal faaliyet gösteren her canlı organizmanın DNA sın da kendi türüne ait bilgiler kodlanmış ver her tür bu kodları nesilden nesiler aktarmak ta ve böylece evrim devam etmektedir.Hayvan yapısının en ayrıntısını genler belirler bazıları zamanla değişikliklere uğramışsa da çoğunluğunun kökü eski zamanlara dayanır.

 

Peki ilk hayat nasıl başladı? Ve ilk genler nasıl ortaya çıkmıştır bu günkü canlıların atası nasıldır?Dört milyar yıl önceki ilk dünya oksijenden mahrum erimiş lavların denize zarar vermelerine rağmen bu karmaşık ortamda dahi hayatın oluşması için uygun bir ortam oluştu. Kimyasalların yağmurlar gibi yağması ultraviyole ışınlarının ve radyasyon bombardımanlarına rağmen gitgide bir organik çorbaya dönüşüyordu. Her nasılsa bu kaosta düzen ve karmaşıklık çıktı çok eşsiz bir spiral şekil meydana geldi kendini kopyalaması yok olmasından daha kısa sürdüğü için çoğaldı böylece ilk hayatın ışıkları yanmaya başladı. İşte ilk hayatın kökeni buraya dayanır bu yapı kendini hücre duvarı ile korumaya aldığında gezegende yaşam başladı.Üç milyon yıl önce hücre güneş enerjisini almaya başladığında ilk çiçekler açıldı ve stromolitler oluştu.

Embriyolar  özelleştikçe  genler ne yaparsa yapsın kontrolü de ele almaya başladılar artık evrim başta sonra şekil almaya başlamıştı.Ve başlangıçtaki değişim süreç olarak devam etmektir.

 

Genlerin bir nesilden diğerine geçebilmesi için seks bir fırsattır.Bu bir maceradır.Bu maceranın sonunda bir cins diğerine göre daha ağır bir bedel öder.Seks hayatın geleceğe açılan kapısı gibidir.Dişi aslanlar tüm işleri yapıp riskleri göze alırlar.Avlanma işini de dişiler yapar.Erkekler ise daha çok çiftleşmeye odaklanmışlardır.Genellikle de erkekler daha büyük fedakarlıklar yapabilir.Erkek örümcek öleceğini bile bile dişi örümceğe sperm aktarmaya devam eder.Onu döller.bu da döllenmeyi sağlayabilmesi için hayatını feda ettiğinin kanıtıdır.Bu da neslinin devam etmesini sağlayacaktır.Sokay somonlarında üremesi erkek somonların dişi somonların yumurtalarını döllemesiyle meydana gelir.Bu da erkekler arasında rekabet oluşturur ve de üremenin ne kadar önemli olduğunu vurguluyor.Kazanan erkekler üreyip genetik işlevini tamamlıyorlar.Genleri aktarmanın daha kolay yolları da bulunmaktadır.Hayvanlar seks yaptıklarında gen değişimi olacağı için dış dünyaya daha iyi uyum sağlayan bireyler meydana gelir.Bu da seksin neden yaygın olduğunu kanıtlıyor.Ayrıca genleri gençleştirerek gelecek nesilde daha iyi genler meydana getirir.Günümüzdeki canlıların inanılmaz çeşitliliği de bundan kaynaklanır.Çiftleşme oyununda amaç en iyiyi bulmaktır.Bazı canlıların ise buna ihtiyaçları yoktur.Çünkü hermafroditler.Yani kendi kendilerini dölleyebilirler.Genelde ise canlılar erkek ve dişi olarak ayrılırlar.Dişiler daima güçlü erkeği seçerler.Dişi örümcekler erkek örümceklerden bacağı daha kıllı olana daha fazla ilgi duyar.Kuşlar ise en iyi erkeği buldukları halde daha iyisini aramaya devam ederler.Erkek aslanlar yavrularını yiyeceğinde dişi aslan engel olmaya çalışır.Canlılarda avlanırken hem avcı hem de av zamanla çok gelişmiştir.Avlanırken yapılan bir başarısızlık türün yok olmasına yol açabilir.Bu yüzden canlılar bir silahlanma içindedirler.Bu bir yarıştır.Bu sonsuz yarış devam etmektedir.Çıtalar usta ceylan avcılarıdır.Buna mukabil ceylanlar da çok iyi kaçıcıdırlar.İkisi de bu yarış süreci içerisinde bulunmalarından dolayı Afrika’nın en hızlı iki hayvanı haline gelmişlerdir. Çitalar düz koşuda uzmanlaşmışlardır.Ceylanlar ise daha hızlı dönebilirler.Mükemmel avcı ulaşılması imkansız bir genetik kombinasyondur.Çünkü her çiftleşmede ceylanın da genleri gelişir.Avcıyla av arasındaki rekabet bütün canlıları etkiler.Canlılar hayatta kalma içgüdüsüyle avlanırlar.Filler ceylanlardaki hıza karşılık vücutlarındaki  büyümeyle saldırılardan kurtulurlar.Bazı canlılar ise başka canlıları taklit ederek veya cansız varlıkları taklit ederek kendini korur veya saldırır.Örümcekler ağ kurarak avlanırlar.ağa takılan başka bir böceği tuzağa düşürür ve avlar.Bazı yarasaların ise böceklerin seslerini duyması için kulakları büyümüştür.Böcekler ise bundan sessiz durarak korunurlar ve geceleri saklanırlar.Bu seferde kuşlardan kaçmak zorunda kalırlar.Semender yılanla baş edebilmek için binlerce kargayı öldürebilecek kadar zehirlidir.Zehri mükemmel bir savunma aracıdır.Midyeler kördür.Balıklara tuzak kurarak onları avlarlar.Midyeler  balığın avladığı başka bir balığın kılığına bürünmüşlerdir.Böyle rekabetleri anlamak hayatımızı daha iyi anlamamızı sağlıyor.Yalıtılan hiçbir şey evrimleşmez.Evrim asla sabit durmaz.Yaşam savaşı genlerin savaşıdır.

Aşağıdaki Soruların Cevapları Filmin Ayrıntılarında Vardır.

1-)Bazen hırçın bazen de bu güzel yaşam dramını kim yarattı?  
2-
)İlk canlılar çok eski zamanlarda nasıl hayatta kaldılar ve bu gün nasıl bir mücadele içindeler?  
3-
)Yaşam savaşı oyuncuları(Canlılar) fiziksel olarak birbirilerine benzemelerine rağmen(İskelet) neden  farklılık gösterirler?  
4-)
Hayvanların genetik kodları yaşam boyunca hep aynı mı kalır?  
5-)
Kuşlar köpek balıkları ve balıklar aynı iskeletlere sahip olmalarına rağmen neden farklıdırlar?  
6-)
Yeryüzünde çeşitliliği sağlayan ve türlerin devamını sağlayan molekülün adı nedir?  
7-)Hayat ilk olarak nasıl başladı ilk canlıların genleri nasıl oluştu ve bugün ki canlıların ataları nasıldır?  
8-
)Genler vücutları nasıl organize eder?   9-)Hayvan yapısını belirleyen etken nedir?  
10)Aslanlarda avlanma riskleri göze alma v.b. olaylarda dişi mi yoksa erkek mi etkilidir?

11)Erkek örümcek öleceğini bile bile neden dişi örümce sperm aktarmaktadır.

12)Sokay somonlarında üreme nasıl gerçekleşir?

13)Balıklarda genleri aktarmanın daha kolay yolları var mıdır?

14)Aramonlarda üreme nasıldır?
15)Hayvanlar aleminde üreyebilmek için seks neden yaygındır?
16)Seksin genetik materyalin niteliğine olan katkısı nelerdir?
17)Günümüzdeki canlıların inanılmaz çeşitliliği neye dayanmaktadır?
18)Hayvanlarda eş seçimi nasıl yapılır?
19)Hermafroditlik nedir?
20)Dişi bir bireyin erkek bireyi seçmedeki kriterleri nelerdir?

21)Neden pek çok yaratık seks için bu kadar acıyı göze alır?

22)Aslanla ceylan arasındaki ilişki nasıl bir ilişkidir?

23)Mükemmel avcının ulaşılması imkansız bir genetik kombinasyon olmasının sebebi nedir?

24)Canlılar kendilerini neden avlanma gereksiniminde hissederler?
25)Canlılardaki canlı renklerin anlamı nedir?
26)Neden semender bir kargayı öldürebilecekken neden binlercesini öldürebilecek kadar zehir bulundurur?
27)Canlılar avcılardan korunmada ne gibi taktikler uygular?
                                                           24 Ahmet ŞAHİN  13 Hüseyin ŞERMET  34 M.Sebil KARACA
                                                                                                                                                                   Fen Bilgisi Öğretmenliği-4 2009