EVRENİN İŞLEYİŞİ YILDIZ SİSTEMLERİ OLUŞUMU

Güneş sistemi etrafında 8 tane gezegen ve 300’e aşkın uydusu var. Güneş sistemi iskambil kartlardan yapılmış bir eve benzer. Güneş sistemimiz samanyolu Galaksisinde milyarlarca yıldızlarından biridir. Samanyolu Galaksisi yaklaşık 12 milyar yaşındadır. Güneş sistemi etrafında gezegenleri ve uyduları dairesel bir şekilde bulunduran özel bir sistemdir bu yeni bir soru uyandırıyor. Bizim sistemimizde olduğu gibi başka yıldız sisteminde acaba aynısı oluşur mu? Marsı bu soruya yanıt aramak için gökyüzünün en geniş elektroskoplarından biri olan Kekle inceliyor. Havaideki 4200 m2 Maoneka dağının tepesinde bulunan bu elektroskopla evrendeki diğer gezegenlerin keşif etmeye çalışıyor. Evrende güneş sisteminin kardeşi olan milyarlarca daha gezegenler sistemi var olduğunu ifade eder. Keşif edilen yıldızların etrafında tek gezegen bulunmadığı 2.3.4 ve daha fazla gezegen bulundurduğu belirtiliyor. Gezegenlerin kendi güneşleri etrafında döndükleri sırada ısı değişimlerini gözlemlemiş oldular. İncelenen bir gezegenin gözlemlenmesi sonucunda etrafında dönerken ısınıp ve soğuduğunu gözlemlediler. Bunun sonucunda geceyi yaşayan tarafı ve gündüzü yaşayan tarafı incelendi, ısı farkının bundan kaynaklandığı görüldü. Bunların sonucunda güneş sistemleri her biri diğerinde farklı olabildiği ama ortak noktaları denen bir şey var olduğu söylenmiştir. Bu ortak nokta hepsi bir yıldızın etrafında meydana gelmeleridir. Önce bulutsu adı verilen toz ve gaz bulutundan bir yıldız meydana geliyor buna Kartal bulutsusu adı verilir. Bunlar evrenin temelini oluştururlar, bazılarına Akbaşı bulutsusu denir. Bunun defası bir yıldız yuvası olduğu incelendi. Çalışmalar sonucunun’ da ihtimallerden biri yakınlarda meydana gelen bir süpernova patlaması olabilir denildi. Bu patlamayla meydana gelmiş gazlar kendi halindeki bir bulutun içine sıkışmış olabilir. Bunun içinin iyice dolduğu ve onu sıkıştırıyor olmasıdır. Böylece bulut kütle çekimine yenik düşer hale gelir. Kütle çekimi bulutun kontrolünü ele geçiriyor. Bulut büzüşmeye ve daha fazla gam emmeye başlıyor ve bir dönel diske dönüşmüş oluyor. Uluslararası uzay istasyonunda gök bilimci ve Astronot Don Petti şeker ve tuz tanecikleriyle uzaydaki yer çekimi eksikliği üzerine deney yapıyordu. Don Petti gezegenlerin kozmik tozdan nasıl oluştuğu konusunu incelerken Sterlin Lund kontrol odasında onu izliyordu. İçine sıvı konulan torbalara şeker ve tuz parçacıkları diğer torbalara kahve tozu yerleştirdi. Daha sonra torbaları şişirip parçacıkların dağınık değil kümeleştiği görüldü. Gök bilimcilerin 40 yıllık problemi çözüldü denildi. Sistemimizde 100 ufak gezegen vardı. Ne oldu ki sadece 8 tanesi kalabilmiş. Disklerin çarpışmaları sonucunda oluşmaları şarttır. Bazen büyük bazen küçük parçalara bölünüyorlar. Bazıları büyük ve çarpışmalarda büyük olur. Gezegenler birbirine çarpıyorlar büyük olan sağ kalıyor diğerleri ise bölünüyor. Genç gezegen Merkür’e çarptı. Tabakası sökülen Merkür sadece demir çekirdeği kaldı. Dünyada çarpmada kurtulamadı. Gezegen büyüklüğündeki bir nesne dünyanın tam merkezine çarptı ve dünyanın kabuğunun büyük bir bölümünü uzaya fırlattı. Çarpışma sonucunda oluşan enkaz dünyanın etrafını sardı ve ayı meydana getirdi. Yıkıcı çarpışmalar yaklaşık 500 milyon yıl sürdü. Mars, Dünya, Merkür ve Venüs güneş sisteminin büyük çarpışmaların çoğu güneş sisteminin iç merkezinde meydana geldi. İç merkezinde meydana gelen çarpışmalar sonucunda parçalanan küçük gezegenlerin enkazları Asteroit kuşağına dönüşüyor. Kaya parçaları ve gezegen kırıntılarında oluşuyor. Çarpışmaların çoğu güneşin iç sisteminde meydana gelir. Dış sistemde bulunan Uranüs de çarpmaya maruz kaldı. Dış sistemdeki gezegenlerin oluşumu 1 milyar yıla yakın sürmüş. Bunlardan Uranüs ve Neptün gazdan ve buzdan meydana geliyor. Bunların Güneşin 4500 milyar km ötesindeki yörüngede hareket eden Plato Kay pır kuşağındaki nesnelerden biri cüce gezegen olduğu fark edildi. Uranüs ve Neptün yeni yörüngelerinde sabit dururken içteki sisteme Asteroitler ve kuyruklu yıldız akını oldu. Kay pır kuşağı güneşimizin sonu değil. Ourt bulutu adı verilen ve trilyonlarca buzlu nesneden oluşan kabuklu çok daha uzakta Ourt bulutu bulunur. Ourta güneş ışınları tam 1 yıl süreyle ulaşa biliyor.

.

Aşağıdaki Soruların Cevapları Filmin Ayrıntılarında Vardır.

1) Güneş sistemimiz hangi galaksi sisteminde yer alır?

2) Gezegenlerin yıkıcı çarpışmaları yaklaşık kaç yıl sürmüş?

3) Ay nasıl oluşmuş?

4) Samanyolu galaksisi yaklaşık kaç yaşındadır?

5) Güneşin dış sisteminde gazdan ve buzdan meydana gelen gezegenler hangileridir?

6) Kay pır ve Asteroit kuşağı nasıl oluşmuş?

7) Dünya saat de kaç km hızla dönüyor ve güneş etrafında bir turunu ne kadar sürede tamamlar?

8) Satürn gezegeni Neptün gezegeni güneş etrafındaki turlarının ne kadar sürede tamamlarlar?

9) Güneş sistemi düzenli ve dairesel bir yörünge olmasaydı ne olurdu?

10) Mete ar kraterleri nasıl oluşmuş?

11) Güneş sistemindeki dairesel yörüngedeki gezegenlerle Asteroit ve kuyruklu yıldızlarının hareketleri neden farklılık gösterirler?

12) Astronot Don Petti deney yapma amacı neydi?

13) Don Pettin ’in deneysel sonucunda toz parçacıkları neden küme haline geldi?

14) Güneş sisteminde 4,6 milyar yıl önce meydana gelen olay neydi?

15) Gökyüzünün en geniş elektroskopu hangisidir nerede bulunur?

16) 65 yıl önce dev bir Asteroit nerede dünyaya çarpışmıştır?

17) Saatte 72 bin km hızla hareket eden Asteroit dünyaya çarptığında yaptığı etki kaç atom bombasının yaptığı etkiden daha fazladır?

18) Dünyamızı Asteroitlerden ve kuyruklu yıldızdan hangi gezegen korur?

19) Neptün’ün Uranüs’e göre güneşe daha yakın bulunma nedeni nedir?

KASIM BASUK

EĞİTİM FAKÜLTESİ, FEN BİLGİSİ ÖĞRETMENLİĞİ 4.SINIF