EVRENİN İŞLEYİŞİ GÖK ADALAR-GALAKSİLER KARANLIK MADDE VE KARANLIK ENERJİ

Samanyolu galaksisi yaklaşık 12 milyar yaşındadır. Çok büyük sarmal kollardan ve ortasında şişlik bulunan büyük bir yuvarlaktır. Gök adalar yıldızların doğdukları ve öldükleri yerdir ve ortalama 100 milyar yıldız bulunur. Toz bulutları nebula denilen gazın içinde doğarlar 1 yüz yıl önce saman yolunun tek olduğunu düşünüyorduk. 1924' te Habble bu görüşü değiştirdi ve milyarlarca gök adalardan oluşan evrenin farkına vardılar. Örneğin: Girdap gök adası, Sombrero gök ada, Samanyolu gök ada, Halkalı gök ada ve Andromeda gök adası.

Dünyada uzaklığı metre ile ölçerken uzayda gök bilimciler ışığın 1 yılda kat ettiği mesafeyi kullanarak ölçerler. Işık hızının 1 yılda aldığı yol 9,5 trilyon km den biraz azdır. gök adamızın merkezinden 25 bin ışık yılı uzaklıktayız ve iki ucu arasındaki uzaklık 100 bin ışık yılından uzun, bu kadar büyük olsa bile kozmik ölçülere göre bir nokta halindedir. Samanyolu bize göre büyük olabilir ancak diğer galaksilere göre oldukça küçüktür. En yakın galaktik komşumuz ANDROMEDA'dır. Andromedanın iki ucu arasında ki uzaklığı 200 bin ışık yılı uzunluğundadır. Buda saman yolu galaksisinin 2 katı kadardır. ALT 1011 gök adası bulunan en büyük gök adadır. Bu gök ada saman yolu galaksisinin 60 katıdır. Gökadalar evrenin oluşumundan sonra yani büyük patlamadan sonra oluşmaya başlamıştır. HABBLE'nin teleskopu her şeyi göremiyordu bazı küçük noktaların tespitinde yetersiz kalıyordu. Şilinin kuzeyinde çölün tepesinde AKT 5190 m yüksekliğinde yeryüzünün en yüksek teleskopudur. AKTnin hassas aynaları ile gökyüzündeki yıldızları gök adalarını seyretmek daha avantajlı hale geldi ancak bunun yapılabilmesi için havanın acık olması lazım. AKT ile gök adaların hareketleri nasıl oluştukları ve daha önceki gök adaların izlerini izlenebilir hale getirdi. bu izlenimler sayesinde yıldızlar gök adalarını, gök adaları da gök adalar guruplarını oluşturdu, bu da süper gök adalarını oluşturdu

Yer çekimi dağınık tolu olan gök adalarının geleceklerini tahmin ediyor ve bir arada tutuyordu. Çoğu gök adanın kalbinde yer çekimi kuvveti vardır. Gök adalar 12 milyar yıldır vardır. Samanyolu galaksisi yer çekimi kuvveti sayesinde küçük yıldız gruplarının birleşmesiyle oluştu hortum gibi. Gök adalarının ortak bir noktaları vardır ve bu gök adaların davranışlarını değiştiren ortalarında bulunan büyük bir enerjiye sahip olan kara delikler sayesinde olmuştur. Bu enerji büyük bir hüzme şeklinde uzaya boşalır. Bu enerji boşalmasına kuasar denir. Bu da kara deliklerin kanıtıdır. Bu gök ada gruplarını bir arada tutacak kadar enerjiye sahip değildi kara delik. Bu gurupları ancak her yerde olan büyük bir enerjiye sahip olan karanlık madde sağlıyordu.Karanlık madde görülemiyor ve saptanamıyor ancak gök adaların galaksilerin davranışlarına baktığımızda karanlık maddenin var olduğunu bize gösteriyor. Evrenin sistemli bir şekil de yürümesi bütün bu cisimlerin bir yörüngesi şeklinde ilerleyip hedeften sapmaması karanlık madde sayesindedir Gök adalarının hareketlerini ve yerlerini tespit etmek için Meksika'da ki Apaçi gözlem evinde kurulan SSGT teleskopu bu cisimlerin hareketlerini 3 boyutlu izler. Bunları AL levhalara aktarır. Bu levhaların üstündeki her bir delik bir gök adayı gösterir. Bu deliklere fiber optik kablolar takılarak bu gök adaların yerlerini tespit ediyor ve 3 boyutlu grafiklerini çıkarıyor. Gök adalar sürekli değişim ve hareket halindeler bazı gök adalar çarpışmaları sonucu birbirlerini yutarlar. Buda milyonlarca yıl sürebilir. Bu gidişle samanyolu ile Andromeda gök adasının çarpışması bekleniyor. Muhtemelen 6 milyar yıl sonra samanyolu diye bir gök adası olmayacak. Bu çarpışmadan sonra mikromeda diye bir gök ada oluşacak. Bu çarpışma sonucunda Samanyolu’nun kolları kopabilir. Dünya ise herhangi bir yere savrulabilir. Bu çarpışma sonucu gökyüzü akkor haline gelebilir ve buda bizim dünyamızın sonuna neden olabilir.

Karanlık maddeden sonra başka bir şeyin daha farkına varıldı buda karanlık enerjidir. Karanlık maddenin tam tersi etki yapıyor son 10 yıl içerisinde tespit edilmiştir. Karanlık enerji ve karanlık madde savaşı sonucu karanlık enerji galip gelecek ve her şeyi birbirinden koparacaktır. Tahmini süre 1 trilyon yıldır. Şu an ki incelemeler dünyanın güvende olduğunu ve sistemli bir şekilde yoluna devam ettiğini gösteriyor.

Aşağıdaki Soruların Cevapları Filmin Ayrıntılarında Vardır.

1-)Evren nasıl oluştu?

2-)Gök adalar nedir, nasıl oluştu?

3-)Evrenin en büyük gök adası hangisi ve saman yolunun kaç katıdır?

4-)Kuars nedir?

5-)Gök adaları bir arada tutan kuvvet nedir?

6-)AKT'nin özellikleri nelerdir?

7-)Süper gök ada kümeleri nasıl oluşmuştur?

8-)Kara delikler nerede bulunurlar?

9-)Gök cisimlerinin daha saydam acık bir şekilde görünmesine sebep olan madde?

10-)Kara delikliğin var olduğunu kanıtlayan olay nedir?

11-)Karanlık madde nedir?

12-)Gök adalar çarpışır mı?

13-)Karanlık enerji nedir?

14-)Karanlık enerji ile Karanlık madde arasında nasıl bir ilişki vardır?

15-)Gökada grupları neden birbirlerinden ayrılmıyorlar?

16-)Saman yolun galaksisinin gelecekte çarpışıp yok olacağı gök ada hangisidir?

NECATİ CEYLAN

EĞİTİM FAKÜLTESİ FEN BİLGİSİ ÖĞRETMENLİĞİ 4.SINIF