>
Dünyanın Oluşumu Ve
Dünyanın En Derin Mariana Çukuru 45 Dakika
Dünyanın
en derin noktası olan maryana çukuru dip duvarları Pasifik okyanusunun 11 km
derinine iniyor. 1872 de İngiliz keşif gemisi Çelıncır
ilk defa okyanus tabanının haritasını çıkardı.
Bu
dönemden önce insanlar deniz tabanının düz olduğunu sanıyorlardı. Batı pasifliğe
gelindiğinde Guam adasının 300km uzaklığında
indirilen ip 8 km sonra zemine oturdu. Bu sayede deniz tabanı düz değil eğimli
olduğu gösterirdi. 1951 de yapılan ölçümlerde bu derinlik 2400km uzanıyordu ve
bazı yerler dağlık bazı yerler ise çukurlar oluşturuyordu. Maryana çukurunda yapılan ölçümlerde çukurun
içinde çukurdan 3 km daha derine giden bir yer bulundu buna da Çelıncır çukuru adı verildi. Bilim adamları 1950 çukura inmek istedi fakat
çukura inildiğinde çok yüksek bir basınca maruz kalınacaktı ve bu basınç insan
kafatasını saniyede hamur haline getirecek bir güce sahipti. Bunun için 1953 de
trias adı verilen deniz altı tasarlandı. Bu ezici basınçlara karşı koyabilecek
bir güce sahipti. 1960 da marinana çukuruna inildi. Yer bilimciler çukurun
nasıl oluştuğunu anlamak için depremlerden yola çıkarak araştırma yaptılar.
Yapılan araştırmalarda okyanusların bulunduğu katı kaya tabakası olan kabuk bir
dizi levhaya bölünmüş ve hareket eden bu tabakalar birbirlerini sıkıştırıyor ve
depremlere sebep oluyordu. Pasifik okyanusunun batısında maryana çukuru doğusun
da ise sularının altına gömülü olan Pasifik dağ sırası yer alıyordu. Pasiflik doğusunda bulunan dağ sırası yer
küreyi çevreleyen dünyanın en büyük dağ sırasını oluşturuyordu.
Buda maryana
çukurunu oluşturduğu tahmin ediliyordu. 1960 yılında jeologlar magma adı
verilen erimiş volkanik kayaları keşif etti. 1960 da jeologlar magma olarak
bilinen volkanik kayaları keşfetti. Bunlar yeraltının derinliklerinde
yükselerek Pasifik ve Atlantik deki sıraları oluşturuyordu. Magma tektonik tabakalar arasından fışkırınca
deniz tabanını yukarı kaldırır. Okyanus ortasından binlerce metre yüksekliğinde
devasal tepeleri oluşturur. Magma soğudukça minareler oldukları yerde kalır.
Daha fazla magma yukarı itildiğinde eski kabuk tepeden aşağı doğru itilir. Yani maryana çukuruna ..
Fakat
daha sonra yapılan araştırmalarda bunun böyle olmadığı bulundu. Jeologlar Sirkülâsyon
adı verilen bir süreçle yanardağlardan şekillendiğini düşündüler. Subliksyon iki tektonik tabaka çarpıştığında meydana
geliyordu. Birbirlerini ezip geçerken daha ağır olan tabaka hafif olanın altına
itiliyor ve aşağı inen tabaka manto adı verilen son derece sıcak kısımlara
itiliyor, beraberinde su ve milyonlarca yıl oluşmuş tortuyu da götürüyor. Subliksyon bölgelerinin üstünde yanar dağlar oluşuyor. Bir
zamanlar okyanusta bulunan su mantoya giriyor iyice ısınıyor buda mantonun
erimesine yol açıyor. Ve magma yükseliyor ardından bu yanar dağlar yükselerek patlıyor
ve buda maryana çukurunun nasıl oluştuğunu açıklamış görünüyordu çünkü burada maryana
çukurunu oluşturmaya yetecek bir süreç yaşanmıştır. Yalnız bir sorun vardı: Subliksyon bölgelerinde şiddetli depremler ve Tusunami olması gerekiyordu; fakat maryana çukurunda böyle
bir deprem hiç yaşanmamıştı. Daha sonra yapılan araştırmalarda maryana
çukurunda yanardağ oluşturan tepelerde lav değil çamur fışkırıyordu. Buda neden
depremlerin meydana gelmediğini kanıtlıyordu. Bu çamur büyük depremleri
engelleyen yağlı bir çamurdu.
Pasifik
tabakası ABD’nin 11 katı büyüklüğünde bir alanı kaplayan gezegenin en büyük
tektonik tabakasıdır.
Aşağıdaki Soruların
Cevapları Filmin Ayrıntılarında Vardır.
1-Mariana çukuru nasıl oluştu.
2-Sonar
cihazı ne zaman geliştirildi, niçin kullanılır.
3- Mariana çukurunun uzunluğu ne kadardır.
4-Dünyadaki
en derin Subliksyon bölgesi neresidir,
ve Subliksyon nedir.
5-Mariana çukurunda neden depremler oluşmuyor.
6-Mariana çukurundaki çamur neyden oluşuyor. (yani hangi
kayadan)
8-Mariana çukurunun dünyaya verdiği zarar nedir.
9-Çelıncır çukurunun Mariana
çukurundan 3 km daha derine inmesinin sebebi nedir.
10-Dünyanın
mağnetik alanı kaç yılda bir 180° kayar
Ersin DEMİR EĞİTİM
BİYOLOJİ 4.SINIF