Dünyanın En Derin Yarıklarına, Çatlaklarına, Şelalelerine Dayalı Olarak Yeryüzünün Şekillenişi (45dk)

 

 

            Tüm zamanların en büyük sel baskınının yeryüzünü nasıl şekillendirdiğinin hikâyesidir. Binlerce metrenin üzerinde olan büyük uçurumlar, tepe zemini üzerindeki esrarengiz çukurlar, esrarengiz kayalar, yarık alanlarla şekillenir. Yarık tepeler NİYAGALE şelalesi dünyamızın korkunç bir şekilde şekillenişinin ıspatıdır. Dünyanın çok az bir bölgesi gizemi taşır ve bu yer SYETLİN doğusunda yer alır. Yüzyıllardan beri bilim adamları bu gücü açıklamaya çalışırlar. Jeologlar, zeminden elde ettikleri kaya parçalarını inceleyerek çeşitli görüşler ortaya koymuşlardır. Jeologların anlayışına ters bir alan vardı ve bu alan yarık tepeler olarak adlandırılmıştır. Bazı yapıların erozyonla oluştuğu bilinmekteydi ve bu yüzden nehirlerin yarık tepeleri oluşturmadığının göstergesiydi. Yarık kayalarda bulunan granit yerli maden olarak görülmemekteydi. Milyonlarca ton ağırlığındaki kayalar düzensiz kayalar olarak adlandırıl ve bu kayaları yarık tepelere getiren nehirler değil buzullardır. Buzullar tepelerden aşağıya hareket ederek düzensiz kayaları meydana getirmektedir.

 

            1920’li yıllarda jeolog BRETH yeryüzünün şekillenmesiyle ilgili son teorisini ortaya koymuştur. Bu teoriye göre;240m derinliğindeki su kütlesinin yarık tepesini aşarak okyanusa aktığını söyler ve yarıkların bir gecede meydana geldiğini savunur. Ancak teorinin en büyük sorunu su kütlesinin nerden geldiğinin bilinmemesiydi. MİSSULA gölünün nasıl boşaldığına dair görüşler ortaya atılmıştır. Kayalar üzerindeki sürtünme izleri, buzul kütlerinin geçtiğini göstermektedir. Bu buz kütlelerinin buzul çağda Kanada’dan ayrıldığını ve dağı, nehrin soluna taşıyarak nehri tıkamaktadır. Nehirde suyun birikmesiyle göl oluşur ve zamanla buzlar erir suya karışır. İzlanda en çok buzula sahip ada ve aktif bölgedir. MİSSULA gölünü meydana getiren buzun kalınlığı çok fazladır. Süper su molekülleri buzulların çatlamasına ve buz barajlarının çökmesine neden olmaktadır. Su molekülleri ufak sürtünmeler meydana getirir ve bu sürtünmeler sonucunda ısınma meydana gelir. Çok miktarda su yarıklardan sızar ve buz barajları çöker. Güney İzlanda’da buz barajlarının serbest kalmasıyla büyük seller meydana gelir. Su kütlesi yarıklara doğru ilerler ve suyun altında hortumlar oluşur ve su molekülleri kayaları aşındırır. Suyun taşıdığı devasa kayalar hızın yavaşladığı yerde bırakılır ve bu şekilde kayar taşınır.

 

            Yarıklar üzerinde bulunan çizgiler jeologların dikkatini çekmiştir. Ayrıca yarıklar üzerindeki beyaz çizgilerde ayrı bir öneme sahipti. Yarıkları oluşturan su kütlelerinin çekilmesiyle bölge kuraklaştırır ve düzenli olarak patlayan yanardağ küllerin yapışmasıyla beyaz çizgiler oluşur. Düzenli çizgilerin oluşması ise bölgenin düzenli ve sürekli sel baskınına uğramasıyla oluşur. Bu şekilde jeolokların, dünyanın kendiliğinden şekillenmediğinin görüşüne bir adım daha yaklaştırmıştır.

 

 

 

 

Aşağıdaki Soruların Cevapları Filmin Ayrıntılarında Vardır.

 

  1. MİSSULA gölünü boşaltan sebep nedir?
  2. Volkanik patlamanın en çok gerçekleştiği yer neresidir?
  3. Hangi tarihte buz barajlarının çökmesiyle sel oluşmuştur?
  4. Buz barajlarının çökmesinin sebebi nedir?
  5. Gerçeğe en yakın teori kime aitti?
  6. Yarıklarda bulunan hangi yapı yerli maden olarak kabul edilmemektedir?
  7. Kayalar üzerinde düzenli çizgiler nasıl oluşur?
  8. 1980 yılında en iyi jeolog ödülünü kim almıştır?
  9. Yeryüzünün şekillenmesiyle ilgili teoriler nasıl ortaya konmuştur?
  10. İlk olarak yarıkları meydana getiren kaynak ne olarak düşünülmüştür?

 

Mine ŞEN ALTUNTAŞ Biyoloji Öğretmenliği 4. sınıf

07010002005