DÜNYANIN EN ESKİ KARA PARÇALARINA VE GERÇEKLEŞEN SARSINTILARA BİR YOLCULUK

Gezegenimiz dünyanın anakara parçalarına kıtaları(Güney Afrika, Kuzey Afrika, Antartika, Asya, Avrupa, Güney Amerika, Kuzey Amerika) okyanuslardan ayıran dev kara parçaları medeniyetler ve şehirlerin büyümesi ve iklimlerin oluşmasını sağlıyor. Şimdi şöyle hayal edin; gezegenimiz güçlü fırtınalarla harap oluyor, aşırı sıcaklarla ve dondurucu soğuklarla mücadele ediyor, ısı dalgaları ve kıtlıkla boğuşuyor. Dünya şehirleri parçalanıyor ve yok oluyor, şehirler birbirini eziyor.

Bildiğimiz dünya tanınamayacak hale gelecek bahsedilenler dünyanın başına gelen küresel bir felaketin bir tasviri değil, bahsedilenler doğanın milyonlarca yıl sonra geleceğinde dünyayı nasıl şekillendireceği. Tüm bu inanılmaz yeniden modernleşme vakası gezegenin son 4 milyar yıldır yaşadığı doğal döngünün bir parçası ve bu olaylar güneş dünya yüzeyini sonsuza dek yok edene değin devam edecek. Yaşadığımız kıtalar size güzel ve sağlam görünüyor olabilir fakat bunların hiçbiri doğru değil. Bu dev kara parçaları sürekli hareket halindedir. Son birkaç yıldaki hareketlerine bakarak nasıl şekillendiklerini görebiliriz. Büyük göçlerin etkisi kıtaları birbirinden kopararak ve birbirlerine çarpmasına neden olur. Bu sayede ölüm ve yeniden doğum döngüsü sürekli devam eder. Örneğin okyanuslar yok olur dağlar ufalanır ve ardından yeniden yükselir. Kara parçaları sürekli şekil değiştirir kıtaların dünyamızı nasıl şekillendirdiğini bilmek için dünyanın ilk hali yani 4 milyar yıl öne gitmek gerekir. Güneşin oluşumu ardından oluşan kalıntılar dünyayı oluşturdular. Toprak ve kalıntılar çarpıştı ve bir yığın haline geldi bu yığınlar büyüyerek yarım mil büyüklüğünde kitle oldular ve böylece yer çekim kuvvetine sahip oldular. Yavaş yavaş büyüyen yığınlar yaklaşık 20 gezegen sistemi oluşturdular. Güneşin yörüngesindeki bu gezegenler birbirleriyle çarpışmaya başladılar. Böylesi bir çarpışma dünya ve tiha gezegeni arasında yaşandı. Dünya ve yüzeyini mahveden bu çarpışma sonunda ay oluştu. Çarpışmadan çıkan enerji dünya ısısının inanılmaz miktarda artmasına sebep oldu. Oluşan 6 bin derece sıcaklık dünyayı lavlarla kaynayan dev küre haline sokmuştu. Gezegen çarpan gök taşları ve kuyruklu yıldızlarla adeta bir cehenneme dönmüştü fakat gezegenin derinliklerinde ilk kara parçası oluşumunu sağlayacak bir etkileşim göze çarpıyor. Daha ağır elementler olan Kurşun ve Nikel yeryüzünün merkezine iner ve erimiş çekirdeği oluştururlar Oksijen ve Silikon gibi daha hafif elementler ise volkanların eritmiş olduğu yolu izleyerek yüzeye doğru hareket eder. Dünya artık yavaş yavaş soğumaya başlar ve erimiş kayalar kabuklar halinde sertleşir bu kabuk parçaları ilk kıtaların habercisidir. Okyanuslar hayati dengeyi sağlayacak etmendir onun nasıl dünyaya geldiği tartışılan bir konudur bilim adamları bunu aralıksız çarpan gök taşlarında bol miktarda su bulunduğuna inanmaya başlayarak açıklıyor. İlkel kara parçalarının şu anda tahrip olmadan kalan Güney Afrika’da Johannus bölgesinde Kappal’ta bulunan zaman tahribatından ayakta kalmış eski granit blokları araştırıyor bu kayalar kimilerine göre gezegenin ilk kara parçalarından günümüze arda kalan parçalar olarak kabul görüyor; günümüze kadar çok iyi korundukları söyleniyor. Jeologlar granitin ilk kıtalarını nasıl oluşturduklarını araştırıyorlar, bu ilkel kara parçalarında granit parçalarından örnekler alıyorlar. Ve böylece kayaların yaşlarını hesaplıyorlar, kaya hesabında bulunan mineraller ayrışarak yeni kayalar oluşturabiliyor. Ve zaman tahribine dayanıklı olan bileşenleri arıyorlar. Bu sorunun çözümünü ise Zirkov’dan geçiyor. Zirkov ergimiş kayalar içinde kalan kristallerdir. Kaya parçalanmış olsa bile var olmaya yetecek kadar dayanıklıdır. Bu sayede dayanıklı kayaların ham maddesi olan granitin 3.5 milyar yıl yaşında olduğunu saptadılar.

Peki granitler nasıl oluştu; granitler bilim adamlarına göre volkanik lavlarda bulunan minerallerin mükemmel birleşimi sonucu granitsel magma oluşturduğunu saptadılar. Bilim adamları kayalarla birlikte organizma ve tek hücreli canlı canlıların oluştuğunu saptadılar, dünya kıtaları birbirine geçmiş adına tektonik plakalar denen tabakalardan oluşmuştur. Kıtaların kayması ilk kez Alman bilim adamı 1912 yılında Albert Wenger tarafından ortaya atıldı. Birbirine özdeş fosillerin farklı okyanuslarda ve kıtalarda bulunduğunu tespit etmiştir, bu fosillerin yaşadıkları dönemde aynı yerde olabileceklerini zamanla kıtalar hareket ederek farklı okyanus ve kıtalarda yer almasına sebep olduğunu söylemiştir. Şu anda bilim adamları bunu geliştirerek hangi kıtanın geçmişte yan yana ve birbirine geçmiş kıtalar olduğunu saptadılar. Fosillerden yararlanarak kıtaların kayma gösterdiğini ispatlamış oldular.

Aşağıdaki Soruların Cevapları Filmin Ayrıntısında Vardır.

1-Dünyamızın ana karaları nelerdir?

2-Gezegenimizi tahrip eden olaylar?

3-Dünya’nın yok olumu nasıl olacak?

4-Kıtaların kayması bir döngü müdür?

5-Kıtaların dünyamızı nasıl şekillendirdiğini görmek için hangi döneme inmek gerekir?

6-Dünya nasıl oluştu?

7-Ay nasıl meydana geldi?

8-Dünya hangi gezegenle çarpışma yapmıştır?

9-Erimiş çekirdeği hangi elementler meydan getirmiştir?

10-Okyanusların oluşumu nasıl olmuştur?

11-Zirkov nedir?

12-Kıtaların kayması ilk nasıl açıklanmıştır?

FEN BİLGİSİ 4.SINIF

DOĞAN UZUNBAZ 08010004047