ÇELİK ÜRETİMİ KULLANIM ALANLARI VE ÖZELLİKLERİ

 

Çelik Amerikan mimarisinin göz bebeği. Çok yönlü dayanıklı ve esnek olan çelik modern dünyanın temel taşı olmuş durumda. Gündelik hayatta temas ettiğimiz birçok maddede yer alıyor. Bıçaklar, makaslar, arabalar, Gemiler… Bunların hepsinin ham maddesi çelik. Dünyada her yıl bir milyar ton çelik üretimi yapılıyor. Çeliği bu kadar popüler yapan özelliği onun hemen hemen her formata uyarlanıyor olabilmesi. Kimi zaman bir tencerede bir gıda maddesi saklamaya yararken kimi zamanda bir gökdelenin yapı taşını oluşturduğunu görüyoruz. Diğer elementlerin aksine çelik doğada bulunmuyor. İşte bu nokta da insan faktörü devreye giriyor. Çelik demir elementinin içinde ki karbon atomlarının ayrıştırılması ile ortaya çıkıyor. Çok yüksek sıcaklıklarda eritilen demirden karbonlar ayrıştırılarak elde ediliyor. Karbon atomlarının ve demir atomlarını birebir olması gerekiyor. Karbon sayısı fazla olursa kırılgan ve sert; karbon atomları sayısı fazla olursa da yumuşak ve dayanıksız oluyor.

Yeryüzüne şekil veren çelik dünyanın birçok yerindeki imalathanelerde üretiliyor. Doğadan toplanan demir rezervleri bu imalathanelere getiriliyor. 1500c kadar ısıtılıp eritiliyor ve bu eriyen demir sıvı çeliği oluşturuyor. Sıvı çelik daha sonra oksijen banyosuna sokularak içinde ki yabancı maddelerden arındırılıyor. Evrimleşmeye devam eden çelik daha sonra poma denilen yani pota ocağı metalürjisine aktarılıyor. Burada çeliğin kullanılacağı yere göre değişik element ve alaşımlarla zenginleştiriliyor. Sonra ki işlem ise çeliğe şekil verme; döküm makinelerine getirilen sıvı çelik müşterinin istediği ebat ve formatta kalıplara dökülerek soğumaya bırakılıyor. Soğuyan çelik katılaşarak kalıbın şeklini alıyor. Dayanıklı çelik üretmek için çok yüksek sıcaklıklara ihtiyaç vardır. Yüksek sıcaklıklarda çelik üretimini yapan ilk kişi Henry besimoore adında ki bir bilim adamı. Besimoore altı metre uzunluğunda ki bir ocağı alttan oksijen vererek ısıttı böylelikle demir erirken içinden geçen oksijen sayesinde kısa sürede 1500c ye kadar çıktı böylelikle çelik üretimi daha da kolaylaştı. Besimoorenin bu buluşu modern endüstri ile birleşince eskiden bir haftada üretilen çelik miktarı on beş dakikada üretilir oldu.  Bu durum batı dünyasının alt ve üst yapısını güçlendirip değiştirmesi için büyük bir fırsatı doğurdu. Çelik rüştünü ilk olarak 1869 yılında yapılan bruklin köprüsü ile ispatladı. Köprüyü jhone agastis rubring yaptı. Dizayn ettiği köprüde ilk kez çelik kullanıldı ve aşınmasını önlemek için de çinko banyosu ile galvanize etti. Artık çelik rüştünü ispatlamıştı ve bundan sonra ki batı medeniyetini süsleyen diğer yapılarda da kullanılmaya başlandı kraister binası, ikiz kuleler(11eylülde yıkıldı), godvay kemeri, empair stat binası, horst tower binası vs. bütün bu mimarilerin tamamında çelik kullanıldı. Çelik evrimini hiç tamamlamıyor onun en müthiş özelliği bu sürekli olarak yeniden kullanıma hazır getirilebilir olması. Şimdilerde virjinya üniversitesinde ki malzeme bilimciler daha dayanıklı ve güçlü çelik üretmenin yollarını arıyor. Yani çelik evrimini hiç tamamlamıyor.

 

                 Aşağıdaki Soruların Cevapları Filmin Ayrıntılarında Vardır.

 

1.       Çelik nedir?

2.       Çelik nasıl üretilir?

3.       En müthiş mimarilerde neden çelik kullanılır?

4.       Çelik üretimini ilk kim başlattı?

5.       Çelik neden paslanmıyor?

6.       Dünya mimarisine çeliği ilk kim ve hangi yapıyla kattı?

7.       Hiçbir kiriş kullanılmadığını bildiğimiz horst tover binasında çelik kullanıldı mı?

8.       Çelik tekrar kullanıma müsait mi?

9.       Çelik suya dayanıklımıdır deniz altları ve gemilerde kullanılabilinir mi?

  1. Çelik istenilen forma sokulabilinir mi?
  2. Dünyada ne bir yılda ne kadar çelik üretiyor?
  3. Daha dayanıklı ve güçlü bir çelik üretmek mümkün müdür?
  4. Çelik evrimini tamamlayıp bir sona ulaşabilir mi?

Fatma Aksuz No:08010004027 Fen ve teknoloji öğretmenliği 4. sınıf