Kuşlar yüzer, karıncalar köpek
balığı gibi ısırır. Burada sağ kalabilme boyuta, biçime hatta süper güçlere
bağlıdır. Olağan üstü dolanımlı hayvanlar karşı karşıya geldikleri zaman çok
ilginç dakikalar yaşanır. Yılanla havalanıp uçar, dil ağızdan görünmez bir
hızla fırlar. Ayaklar su üstünde yürür. Timsahlar dişli torpilere dönüşür ve son
olarak kaplanların müthiş gücüyle karşılaşırız.
Orta Amerika’nın tropikal yağmur
ormanlarındaki morfo kelebeği bazen güneşli alanlarda uçarak, ağaçlardan
aşağıya düşen yiyecekleri aramayı başlar. Aç bir kertenkele morfo kelebeğinin
parlak kanatlarını fark eder. Bu kertenkelenin su üzerinde yürümesi bilinen tüm
fiziksel kuralları geçersiz kılar. Mavi morfo bu kanatları kullanarak savunma
yapabilir. Uçarak kaçması en iyi savunmasıdır. Ama şaşırtmaca yapıp yanardöner
kanatlarını kullanarak avcının dikkatini dağıtır. Aslında kanatları mavi
değildir. Bu ışığın yarattığı bir yanılgıdır. Balık sırtı görünümündeki pullar
sadece mavi ışığı yansıtır. Aslında kahverengisidir ve kanatlarında göze
benzeyen işaretlerle kaplıdır. Gözler onun daha büyük görünmesine neden olur. Morfoyu
suyun kenarındaki yiyecekler cezp eder. Fakat çoğu kertenkele morfoyu
yakalayamaz. Ama öyle bir kertenkele var ki dans kertenkelenin benzersiz bacak
ve ayak hareketi ile başlıyor. Geniş perdeli ayağı suya her değdiğinde sıvıyı
sağlam bir zemine çevirir. Ayağı suya daldığında bir hava kesesi oluşturuyor.
Bu da kertenkelenin batmasını önlüyor. Bu dengeyi sağlarken kertenkelenin her
ayağı hafifçe dışa döner. Tıpkı pedal çevirir gibi. Ama pedal çevirmeyi
bırakırsa kertenkele suya batıyor ve yolun devamını suda yüzerek devam etmek
zorunda kalıyor. Dev kertenkele morfo kelebeğine yaklaşıyor ve onu kapıyor.
Ağaçların üzerinde gerçekleşen
mucizevî hareketler görünmeye değer. Dünyada ki hayvan türlerinin %50 si burada
yaşar. Hareket ustası olan uzun bacaklı örümcek maymunu ağaçlardaki yaşama uyum
sağlar. 45m uzunlukta yapılan bu tel cambazlığı eyleme uygun beden yapısı
gerektiriyor ve maymun olimpiyat oyuncusuna dönüşüyor. Bu hareketin adı
dallanmadır. Ormanda kollarını kullanarak ilerler. 10m aralıklı ağaçlar
üzerinde bile atlayabiliyorlar. Maymun kol ve bacak oranı bizimkinden farklı
olarak birbirine eşit uzunluktadır. Hünerli kuyruğu beşinci bir el gibi
çalışır. Uç kısmında parmağa benzeyen yapılar bulunur. Omuz eklemleri dönmeyi
sağlayacak şekilde yuvarlaktır. Serbestçe dönebilen bilekler ve kancaya
benzeyen eller; sallanırken akrobatiktir.
Madakaskarın tropik ormanları
dünyada ki bukalemun türlerinin yarısını bulundurur. Bunlara canlı renkteki
panter de dahildir. Bukalemunun bu türü çok yavaştır. Dile benzeyen ve kıskaç
gibi yakalayan ayakları ve kavrama yeteneği sağlayan kuyruğu ağaçlar üzerindeki
yavaş yavaş dengeli bir şekilde hareket etmesini sağlar. Diğer sürüngenlerden
farkı gözleridir. Her bir göz tek tek etrafına odaklanır ve dairesel olarak
döner. Kendi çevresinde 360 derece dönebilmektedir. Avını asla kovalamaz. Ona
yandan yaklaşır ve başını yavaş yavaş oynatır. Aradaki mesafeyi ölçmek için
gözleri aynı anda odaklanıyor ve dil harekete geçiyor.
Balık kartalı su ve havada hareket
edebilen havacı ve denizci özelliğini birleştirmiştir. Dünyanın en büyük ve
güçlü yırtıcılardan olan bu kuş; kanat açıklığı
Sinek kuşu saniyede 50 kez kanat
çırpar. Öyle hızlıdır ki bu sayede havada kalır. Bitkilerin nektarı ile
beslenir.
Böcekler biçim açısından çeşitlilik
taşırlar. Yaprak kesen bu karıncalar kendi ağırlıklarının on katı yük taşıyarak
süper güçlüdür. Ağır yükleri çenelerindeki kaslar ile taşırlar. Çenelerinin
köpek balıklarındakinden daha güçlü, göz kırpma süresinden 1300 defa hızlı
hareket ederler. Kendi ağırlıklarının 300 katı kadar güce sahiptir. Çene gücü o
kadar fazla ki sert bir zemine çarptığı zaman yay gibi yerden zıplar.
Doğada en büyük çeneye sahip olan
timsahtır. Küba kıyısında 600 e yakın timsah yaşadığı düşünülmektedir. Boyu
dört metreden fazla, ağırlığı 135 kilo, kuyruklarını sağa sola hareket etme
yeteneğine sahiptir. 66 tane dişi vardır. Kemik kıracak kadar güçlüdür. Av
hazırlık yakalanırsa
Ağaç yılanı avcısından uçma yeteneği
yani fırlama tekniği ile kurtulur. Fırladıktan sonra havayı içine alır,
bedenini genişletir ve hava direncini arttırır. Bedeni uçuş sırasında bir
kurdele gibi yassılaşır. Denge sağlamak için kuyruğunu yukarı doğru tutup yüzer
gibi yapar.
Doğa savunma amaçlı kırmızı gözlü
ağaç kurbağasına teknikler sağlamıştır. İlk olarak peşindeki hayvanı kandırarak
zehirli kurbağa şeklinde gözükür. Tehlike karşısında ağaç kurbağası parlak
kırmızı gözlerini açarak yanlardaki parlak mavi renkleri gösterir ve bir an
için avcıyı şaşırtıp kaçar.
Geceleri orman hayvanlarının
kaçabilmesi sesler ile avcılarını tanır. Yarasa, kanatlara sahip tek memelidir.
Kurbağa yiyen yarasa kulakları ile dinlemeye yakalar. Yarasalar arazide
yankılanmak üzere ses dalgaları gönderir. Orta kulaktaki bir kas her titreşimde
eş zamanlı olarak kulak zarını harekete geçirir. Yarasa yankıyı duyar. Ses bir
yere çarptığında geri döner. Böylece yarada hiçbir yere çarpmadan uçar ve avını
yakalar. Dişilerini cezp etmek için ses çıkaran Meksika kurbağaları yarasalar
tarafından fark edilir. Yarasa yer çekimi ile aşağıya iner, avını havadayken
yakalar ve yer.
Boğa yılanları çatallı dilleri ile
ünlüdür. İkiye bölünmüş dili onun iki boyutlu koku almasını sağlar. Şimşek
kadar hızlıdır. Zehirli değildir fakat zehirli yılanlar arasında en uzun
dişlere sahiptir. Bu keskin dişleri saldırıda ilk silah olarak kullanır ve
boğarak işini sağlama alır.
Kaplan kedi türleri içinde en
büyüğü, süratli, beklenmedik bir anda gerçekleşen güçlü sıçrayışı ani ve hızlı
olduğundan fark edilmesi zordur. 10 metrelik mesafeyi 1 saniyeden kısa süreyle
aşıyor. Bu hız köprücük kemiği ile ilgilidir. Güçlüdür, sadece kasa bağlı
olüthişarak harekete eder ve daha büyük adım atar. Filin üzerine bile
sıçrayabilir. 10 metreden daha fazla yükseğe sıçrar. Arka ayakları ön
ayaklarından daha hızlıdır. Çeneleri çok hızlıdır.
Ölümle
yaşam arasında kısacık zaman vardır. Doğa her canlının hayatını sürdürebilmesi
için müthiş donanımlara sahiptir.
Aşağıdaki Soruların Cevapları Filmin Ayrıntılarında Vardır.
1.
Doğada yaşam için verilen savaşta hayvanlarda görülen ilginç
donanımlar nelerdir?
2.
Morfo kelebeğinin avcısını yanıltmak için yaptığı savunma
mekanizmaları nelerdir?
3.
Kertenkelenin tüm fiziksel kuralları geçersiz kılan özelliği
nedir?
4.
Uzun bacaklı örümcek maymunun morfolojik özellikleri ve
insanlardan farklı yönü nedir?
5.
Canlı renkte olan panter bukalemunun ilginç olan özellikleri
nelerdir?
6.
Balık kartalının avını yakalaması ve vücut yapısı hakkında
bilgi veriniz?
7.
Karıncaların olağan üstü özellikleri nelerdir?
8.
Timsah avını nasıl yakalar ve vücut yapısı nasıldır?
9.
Ağaç yılanı avcısından nasıl kurtulur?
10.
Ağaç yılanı havada uçabilmeyi nasıl yapar?
11.
Yarasalar avını nasıl hisseder?
12.
Yarasalar geceleri göremedikleri halde nasıl çarpmadan
ilerler?
13.
Boğa yılanları avını nasıl etkisiz hale getirir?
14.
Kaplanın gizemli güçleri nelerdir?
Figen
ÜLKER EĞİTİM BİYOLOJİ 3. SINIF 2010