Buzul Çağların Tersine Dönüşünde Dünyada İklimlerin Oluşumu ve İnsanların Uyumu 45 Dakika

 

  Günümüzde dünya ısınıyor.Isı her 10 yılda 0.2 derece arttığı ve böyle gitmesi durumunda 2030 da kutuplar buzsuz bir yaz geçireceği düşünülmektedir.Bilim adamları 21. yüzyılın sonunda küresel deniz seviyesinden 30 cm yükseleceğini tahmin ediyor.20 000 yıl önce de buzulların erimesiyle dünya ısınmış sonraki 10 000 yıl içinde sıcaklık 6 derece yükselmiştir.Bu ısınmayla birlikte buzul çağı sona ermiş iklim değişimiyle dünya yeni bir dünya yaşamıştı.

 

  Herşey güneş sistemizde gezegenlerin belli bir hizaya gelmesiyle başladı.Milankovitch döngüleri olarak bilinen üç yörüngesel dönüşüm dünyanın güneşten çektiği sıcaklık oranını etkiliyordu.İlk milankovitch döngüsü eğrilik.Dünya güneşe oranla dimdik değil 23,5 derecelik bir açıyla eğrilmiş olarak yer alıyordu.İkinci milankovitch döngüsü dışmerkezlilik.Güneşin yerçekimi dünyayı neredeyse dairesel bir yörüngede tutuyordu.Ama Jüpiter ve Satürn'e yaklaştıkça bu iki gezegenin dünyamızı esneterek ona yeni şekiller veriyordu.Bu güneşin ışınının dünyaya ulaşmadan önce izlediği mesafeyi değiştiriyordu.Üçüncü milankovitch döngüsü eksen sapması.Eksen sapmasının nedeni  dünyanın kusursuz bir küre olmamasıdır.Dünya dönerken dünyanın ekseni güneşe yaklaşıp ondan uzaklaşıyor.

  Bu milankovitch döngülerinin dünyanın iklimi üzerindeki etkileri sınırlı.En yakın buzul çağı 20 000 yıl önce milankovitch döngülerinin biraraya gelmesiyle sona ermiştir.

  Buzul çağının sonundaki erime sırasında yaşanan iklim değişiklerinin incelenmesi dünyanın ısınmasında düzenli ve yavaş yavaş olan bir artış değil kısa süreli hatırı sayılır düzeyde ısımadan soğumaya tekrar soğu-aya geçiş göstermiştir.Bunun sebebi eriyen buz kütlelerinin doğanın en büyük iklim düzenleyicilerinden birinin okyanus akıntılarını bozması.

  Gezegenimizin yüzeyi ince bir kaya tabakasından oluşan kabukla örtülüdür.Altında ise muazzam sıcak  sıvı magmadan oluşan manto bir kuşak bulunur.Soğuk dönemlerde buz ağırlık yaparak kabuğu bastırır bu da altındaki mantoya baskıyı artırır.Buz eridiğinde ise kabuğun üstündeki basınç azalır ve mantonun genişleyip kabuğu yukarı doğru itmesine izin verir.Bu da kabuğun kırılgan olan üstteki 10 km 'sini çatlatıyor buda yüzeyde depremler olarak hissediliyor.

  Dünyanın ısınmasıyla birlikte oluşan seller 200 km3 ten fazla toprağı çoraklaştırdı.Buzul çağında yok edici değişikliklere maruz kalan atalarımızın uyum sağlaması gerekiyordu.

  Kalıntılar tahılların kabuklarını ayırmak için kullandıkları bir sepet ve besinleri öğütmek için özel bir  değirmen taşı geliştirdiler.Ayrıca bol sayıda küçük hayvanı tek seferde avlayabilmek için çok uzun ağlar geliştirmişlerdi.Atalarımızın buzulçağı sonunda oluşan iklim değişimini buluş niteliğindeki çözümlere aştılar.Ama bu gelişmelerin yol açtığı canlı türlerin yok oluşuna neden oldu.

Dünyanın konumu ve eksenindeki üç değişikliğin aynı anda olması buzul çağının 100 bin yılda bir tekrar etmesini sağlıyor. Bu döngülere Milankoviç döngüsü deniyor. Dünyanın duruş açısı ve eksenindeki değişmeler her yüzyılda bir çakışıyor. Bu da küresel soğumaya yani buzul çağına neden oluyor. Bazı jeolojik kanıtlar, fosiller, buzulların oluşturduğu katmanlar vb. kanıtlar en son buzul çağının yirmi bin yıl önce sona erdiği ve yeni bir buzul çağının başlaması gerektiği yönünde bilgi sahibi olmamızı sağlıyor. Buzul çağının bitmesi ve başlaması dünyada bazı değişmelere neden oluyor ve canlılarda bu değişmelerden oldukça fazla etkileniyorlar.

            Karadaki buzulların erimesi ile okyanusların seviyesini yükselmesi ve kara parçalarını sular altında bırakması; buzulların erimesi ile iklimleri düzenleyen okyanus döngüsünün bozulması ve iklimin de buna bağlı olarak değişmesi; kara buzullarının erimesiyle oluşan tatlı su sellerinin geçtikleri yerleri şekillendirmesi; buzulların erimesiyle mantonun yerkabuğuna baskı uygulayarak çatlatması ve bunun da depremlere ve volkanik patlamalara neden olması… gibi olaylar silsilesi yeryüzündeki yaşamı ve yer şekillerini sürekli değiştirmiştir.

            En son buzul çağının son bulması ile bir çok canlı türü yok olurken, insanlar yeni koşullara uyum sağlayarak diğer uyum sağlayan canlılar gibi hayatta kalmışlardır.

            Gelecekte olması muhtemel buzul çağı bu günkü insan kaynaklı küresel ısınma nedeniyle hızlanabilir ve insanların çoğu ve birçok canlı türü buna uyum sağlamayabilir.

 

 

Aşağıdaki Soruların Cevapları Filmin Ayrıntılarında Vardır. 

 

1.Küresel ısınmayı tetikleyen ilk ne olmuştur?

 

2.Dışmerkezliliğin dünyanın ısınmasına etkisi nasıl olmuştur?

 

3.Dünyanın tam bir eksen sapması döngüsünü tamamlaması kaç yılda oluyor.

 

4.İklimin düzenli olarak ısınmamasının nedeni nedir?

 

5.Küresel ısınma başka hangi doğal afetlere sebep oluyor?

 

6.En yakın buzul çağı ne zaman nasıl sona ermiştir? 

 

7.Buzul çağının sonunda denizlerin altında kalan kara parçası ne kadardır?

 

8.Buzul çağı sonunda insanlar nasıl beslenmişlerdir?

 

9.Küresel ısınmanın yol açtığı depremler nasıl oluşuyor?

 

10.Küresel ısınmayla oluşan sellerin bulunduğu devrin insanlarına etkisi nasıl olmuştur?

11.Milankoviç döngüsü nedir?

12.Buzul çağı nedir?

13.En son buzul çağı ne zaman son buldu?

14.Yeni buzul çağı ne zaman olabilir?

15.Küresel ısınma nedir?

16.Buzul çağının son bulması canlıları nasıl etkiledi?

17.Buzul çağının son bulması insanları nasıl etkiledi?

18.Buzul çağının son bulması yeryüzünü nasıl şekillendirdi?

 

                                                                                               Fatih EKECİK  Biyoloji 2011