Zehirler dünyanın en eski silahları ve
milyonlarca yıl süren savaş rekabetinin bir parçasıdır. Av ve avcı aynı savaşın
içindedir.Yaşam mücadelesi için zehirli silahlarını kullanırlar.Baklava desenli
çıngıraklı yılanın zehrinde en az 13 farklı enzim vardır. Bu enzimler yılanın
avının etlerini parçalamaya yarayan kimyasal silahtır. İnsanların bu zehre
karşı savunmaları yoktur.Çıngıraklı yılan insanı ısırdığında,insanı öldürecek
kadar zehir enjekte eder.Önce eti yiyen enzimler saldırıya geçer ve hücreleri
yerler.Zehir sonra kan damarlarına saldırır ve hücreler kanamaya
başlar.Isırıldıktan dakikalar sonra
zehir tüm vücuda yayılır,yılan ısırığının zehrini özel bir panzehir
durdurabilir.İyileştirmeyi hızlandırmak için 90 saat basınç odasında kalınır ve
basınç odasında oksijen solunur.Panzehir tedavisi yapılmazsa ısırılan yer
kaybedilebilir(el,ayak,parmak).Hatta ölüm ihtimali bile vardır.Zehirler
panzehir olarak ve hastalıkların tedavilerinde de kullanılırlar.Bilim adamları
çıngıraklı yılan zehrinden kalp ilacını ürettiler.Küçük dozlarda verildiğinde
katil zehir cankurtaran oluyor.
Tüküren örümcekler zehirli ağlarla kavga
ederler.Aralarında 1cm kaldığında ateş ederler,ağları zehir tozudur.Tarantula ısırığı öldürmez ama zehirli ve çok acı
vericidir.Tarantulanın bir diğer silahı saldırıya
uğradığında saldırgana tüylerini fırlatmasıdır.Bu tüyler çengelli ok gibi
saldırganın burnunu ve ciğerini yakar.Karadul örümceğinin zehri bir çıngıraklı
yılanın zehrinden 15 kat daha güçlüdür.Karadullardaki nörotoksik
oranı fazla değil,buna rağmen öldürücü olabilir.Karadul ısırığına karşıda
panzehir kullanılır.İnsanların böceklerin iğne ve ısırıklarına karşı alerjileri
vardır.İnsanların alyuvarlarında eşek arısı zehrini yok eden reseptörler
vardır.Eğer alerjik durumumuz varsa alyuvarlarımızda daha çok reseptör
vardır.Eşek arısının tek bir iğnesi ölümcül reaksiyonu tetikleyebilir.Eşek
arısı zehri alerjik durumu olan insanların alyuvarlarındaki reseptörleri
harekete geçirir.Zehir yayıldıkça aşırı duyarlı bağışıklık sistemi reaksiyona
geçer.Eşek arısı ısırığı ile insanda kan dolaşımı artar,zehir çeşitli kimyasalları
harekete geçirir,kan damarları açılır ve hücrelerine sıvı hücum eder,vücut
şişmeye başlar.Eşek arısı zehrini tedavisi için adrenalin ve histamin kullanılır.Şişen vücut iner,kan damarlarındaki
fazla sıvı geri emilir.
Dünyanın en zehirli maddesi bakteriler
tarafından üretilir.Dünyanın en zehirli maddesi bakteriler tarafından üretilir.Botunülüs bakterisinin yuvası topraktır.Normalde
zararsızdır ama biraz nem alınca ve oksijensiz kalınca bir katil
olur.Siyanürden milyonlarca kez daha güçlüdür.Botunülüs
zehri sinir sistemini felç ederek çalışır.Botunülüs
zehri tedavi edilmezse zehrin vücuda girmesiyle solunum yetmezliğinden insanlar
ölürler.Körfez Savaşı’ndan sonra BM Irakta içi botunülüs
zehri ile dolu olan füzeler buldular.1 gramı bile milyonlarca kişiyi
öldürebilir.Bu zehri, savaş silahı olarak kullanmaya çalışılmışlardır.Bilim
adamları bu katilden doktor ürettiler.İlaç olarak kullanılan ilk bakteri
zehridir.40bin defa sulandırıldığında migren,kas spazmlarına kadar her şeye iyi
geliyor.Yaşlanma için kırışıkları yok edebiliyor ve botunülüs
zehri çocuk felci tedavisinde de kullanılıyor.Kalın derili su kertenkelesi
ölümcül bir zehir üretmek için bir başka bakteri zehri olan tetrododoksin
üretirler.Bu zehir kertenkelenin derisinin altındadır.Kertenkele saldırıya
uğradığında ölümcül zehrini boşaltır.Öldürücü zehirler çoğu insanın yemeyi
sevdiği canlılarda da vardır.Dikenli top balığı tehlike anında su yutmaya
başlar,vücudu tetrododoksin üreten bakterilerle
doludur.Japonya da top balığı ya da fugu çok yenilir.Restorantta sertifikalı şefler çalıştırılır.Fugu dünyada her yıl 100 kişiyi öldürüyor.Fugu balığının ciğerleri,yumurtalıkları ve derisi tetrododoksine ev sahipliği yapar.Panzehiri yoktur,küçük
bir parça yemek bile ölüme yol açar.Top balığı zehri felce neden olur.Top
balığı zehri sinir sistemine saldırır,zehir kalbe ve ciğerlere gitmeye
başladığında vücut fonksiyonları durur.Fugu
zehirlenmelerin %60’ı ölümcüldür.Resif balığında da tetrododoksin
vardır.Zehri savunma ve saldırı amaçlı kullanır.Mavi benekli ahtapotta
bulunduğu yerden hareket etmeden yüksek miktarda tetrododoksin
yayabilir.Zehri salgı bezlerinden püskürtür,tek bir ısırık insanı 90 saatte
öldürebilir.Ahtapot avının kafasına doğru saldırı ve zehri gözüne püskürtür,av
saniyeler sonra felç olur.Yemek yerken mavi benekleri yanıp
söner,çevresindekilere benden uzak durun uyarısı ağaçlardan yapar.Bugün mavi
benekli ahtapot bir katil ama yarın hayat kurtarabilir.E n yeni ilaçlar için
okyanuslardaki zehirleri daha çok bulmaya çalışıyoruz.Kronik ağrı çekenler için
deniz salyangozu zehri ilaç olarak kullanılır.Deniz salyangozu içinde en az 200
farklı zehri barındırıyor.Deniz salyangozunun zehrinin etkisini yok edecek bir
panzehir yoktur.Salyangozun zehirli iğnesi burnundadır ve bu iğne avının sinir
sistemini felç eder.Bilim adamları salyangoz zehrini ağrı kesici olarak
kullanıyorlar.Salyangoz zehri epilepsi olmak üzere birçok hastalığın tedavisi
için gelecek vaad ediyor.
Çoğumuz doğanın zehirlerine
güveniyoruz.Bazıları bitkilerden üretiliyor.Aspirinden,morfine bize en önemli
ağrı kesicileri sağlıyorlar.Asya çöllerindeki ağaçlardan elde edilen hepedrin astım hastalarının nefes borusunu açıyor.Bitki
zehirleri hemen her yerde ve herkes onları kullanıyor.Kahve bitkisi için kafein
güçlü bir böcek ilacıdır,bizim için ise güçlü bir uyarıcıdır.Bir çoğumuz bitki
zehirlerine bağımlıyız.Tütün bitkisi için nikotin yaprak tırtıllarına karşı
savunma silahıdır.Afyon bitkisinden elde edilen eroin kurtulması en zor
bağımlılıklardan biridir.Afrika söğütlerinden elde edilen yeni bir ilaç olan kombretastatil mevcut ilaçlarla kullanıldığında
göğüs,prostat ve ciğer kanserinr karşı gelecek vaad ediyor.Zehir tümörün kan takviyesini kesiyor ve onu
açlıktan öldürüyor.Zehir kanserli hücrelerin %95’ini 24 saatte öldürüyor.Bilim
adamları ilaçların %50’sini doğal kaynaklardan elde ediyorlar.Zehirler dünyanın
en eski silahlarıdır.Kötü amaçlar için çalışıyorlar ve içerden
saldırıyorlar.Onlar eskiden beri varolan acılar,kalp
ve kanser gibi modern hastalıklara karşı yaşam anahtarlarıdırlar.Onlara çok
fazla ihtiyacımız vardır.
Aşağıdaki Soruların Cevapları Filmin Ayrıntılarında Vardır.
1) Bitkiler
ve hayvanlar zehirlerini niçin kullanırlar?
2) Çıngıraklı
yılanın zehrinde kaç farklı enzim vardır?
3) Çıngıraklı
yılanın zehrindeki enzimler neye yarar?
4) Çıngıraklı
yılan zehri ilk nereye saldırır ve insan vücudunda neler olur?
5) Çıngıraklı
yılan ısırdıktan sonra neler yapılmalıdır?
6) Tedavisi
nedir?
7) Basınç
odası nedir?
8) Tedavi
edilmeyen yılan ısırıkları nelere yol açar?
9) Çıngıraklı
yılan zehri hangi hastalığın tedavisinde kullanılıyor?
10) Tüküren
örümcekler neyle kavga ederler?
11) Tarantulanın
silahı nedir?
12) Karadul
örümceğinin zehri güçlü müdür?
13) Eşek
arısı zehri vücutta yayıldıkça neler olur?
14) Eşek
arısı zehrini insan vücudunda yok eden hücre nedir?
15) Anafalaktik şok
nedir?
16) Eşek
arısı zehrinin tedavisi nasıldır?
17) Dünyanın
en zehirli maddesi kimler tarafından üretilir?
18) Botunülüs
bakterisi hangi şartlarda bir katile döner?
19) Botunülüs
zehrinin septomları nelerdir?
20) Botunülüs
zehri hangi hastalıkların tedavisinde kullanılır?
21) Kalın
derili su kertenkelesinin ürettiği zehir nedir?
22) Fugu
balığının hangi organları tetrododoksin üretir?
23) Top
balığı zehrinin insandaki etkileri nelerdir?
24) Vücudunda
tetrododoksin bulunan okyanus canlıları hangileridir?
25) Mavi
benekli ahtapotun benekleri neden yanıp söner?
26) Deniz
salyangozunda kaç farklı zehir vardır?
27) Deniz
salyangozu zehri hangi hastalıkların tedavisinde kullanılır?
28) Hepedrin
hangi hastalığın tedavisinde kullanılır?
29) Kanser
tedavisinde kullanılan zehir nedir?
30) Kombretastatil hangi
kanserli hücrelerin tedavisinde kullanılır?
ZEYNEP KORTARICI FEN BİLGİSİ
ÖĞRETMENLİĞİ 4.SINIF