Amerikalıların
%90 ı yatmadan önce ki saati televizyon izleyerek geçiriyor.%63 ü sağlıklı
olmak için gereken uykuyu alamıyor.%69 u sık sık
uykusuzluk yasıyor.%22 si ise günlük çalışmalarını engelleyecek kadar uykulu
geziyor.Yani her 5 kişiden biri.
Sağlıklı olmak
için insan metabolizmasında gerekli olanlar; dengeli beslenme , spor vb. diye
geçiyor.Fakat uykunun sağlıklı olmak adına gerekli olduğu kesinleşmiş
değil.Oysa ki insan vücudu 24 saatin 8 saatini uykuya,dinlenmeye
ayırmalıdır.Uykusuzken beynimizin algılamasında,hareketlerimizde ister istemez
değişiklikler,farklılıklar,olumsuzluklar yaşanıyor.
Uykuya bağlı
olarak çeşitli rahatsızlıklar insanlarda ortaya çıkmaktadır.Kronik uykusuzluk uyurgezerlik,uyku
felci,huzursuz bacak sendromu,uykusuzluk ailevi uzun süre uyuma sendromu stres
gibi.
Kronik
uykusuzluk: Uykuya dalmada güçlük , uykuyu sürdürmede zorluk,çok erken saatte
uyanmak,gece uyusa da sabah yorgun uyanmak semptomlar arasındadır.
Uyurgezerlik:
Uykudayken kalkıp yürümek , yemek yemek gibi
semptomları vardır.Uyurgezerlik durumunda kişi ne yaptığının farkında değildir.Durumun
farkına ancak sabah uyandığında varır.Geceleyin ne yaptığını arkasında
bıraktığı izlerden anlar.Uyurgezerlik RAM dışı uykuda gerçekleşir.Yaşanan
stresin böyle bir duruma yol açtığını ve
hipnozla dahil pek çok tedavisi bulunabilmektedir.
Uyku felci:
Uykuya dalmadan yada uyanmadan kısa bir süre önce dakikalarca vücudunu
kıpırdatamama hatta gözlerini bile açamamadır.Uyku felcinin neden olduğu
bilinmese de nasıl olduğu bilinmektedir.RAM yani uyku halinde rüyada gördüklerimizi
canlandırmamız için vücudumuz bir nevi felç ile kendini korur.Uyku felci
geçiren hasta hareketsizleşir,kıpırdayamaz.
Huzursuz bacak
sendromu: İnsan vücudunda elektrik akımı geçiyormuş yada üzerinde solucanlar
geziyormuş gibi hissedilmesidir .Bir gecede 50 den fazla hareket görülüyorsa bu
rahatsızlık vardır.Tıbbi olarak bu hastalık Parkinson hastalığıyla
karıştırılmaktadır.Rahatsızlığın uykuyla doğrudan bir alakası
bulunmamaktadır.Vücut bu semptomları 24 saat boyunca
tekrarlayabiliyor.Rahatsızlığın kesin bir çözümü yoktur.Ölümcül değildir.İlerleyen
bir hastalıktır.İlaçlarla tedavi edilebilir.
Ailevi uzun süre
uyuma sendromu : Genetik kökenli bir uyku düzensizliğidir. Bu sendromu
taşıyanların vücut saatinin normalden 3-4 saat ilerde olduğu
saptanmıştır.SRKADYN ritimleri alışılmadık bir düzene göre işlemekte ve bunun
nedeni de genetik olmasıdır.Bu tür hızlı bir vücut saatini yöneten gen
belirlenirse ürettiği protein de belirlenebilir.Bu sayede CADLEK ve benzeri hastalıkların tedavisinde ilaçlar
üretilebilir.
Uykusuzluğa bağlı
olarak stres ortaya çıkmaktadır.Almanya da ki araştırmada 3 gece boyunca
gönüllerin katılımıyla 2 stres hormonu seviye ölçtüler.İnsanlar belirli bir
saatte mesela 6 da uyandırılmayı bekliyorsa, beklenen saatten 1 saat önce
vücutlarındaki stres hormonun da inanılmaz bir artış gözlemlenmektedir.
2 tür uykusuzluk
vardır.Birkaç gün yada hafta sürebilen temel uykusuzluk ve yıllarca sürebilen
korkunç bir döngü şeklindeki kronik uykusuzluk.Beynimiz kaç saat uyuduğumuzun
hesabını mutlaka tutar.Bir gece az uyursanız bunu anlar ve hem gündüz hem gece
bunu telafi etmeye çalışır.uyku araştırmalarının öncüsü satılan Dr. William Dement yarım yüzyıldır uykunun gizemlerini
araştırmıştır.1953 yılında hızlı göz hareketi yani RAM uykusu ve RAM dışı
uykuyu 2 ana uyku evresi olarak tanımladı.Bunlar Aktif Evre ve Sessiz Evre olarak ta biliniyor.Yatağa uzandığımızda
Sessiz uyku başlar ve yaklaşık 40 ile 80 dk
sürer.Sessiz evre de vücuttaki her şey yavaşlar.Düşünmek,nefes almak ve vücut
hızı.
2.uyku olan Aktif
yani RAM uykusunda aktivite başlar.Beynimiz uyanık olduğundaki kadar
hareketlidir.Yaptığı iş rüyalar yaratmak ve bu rüyaları canlandırması için
vücudumuza sinyaller göndermektir.Sessiz uyku evresi yorgunluğumuzu alırken
aktif uyku evresi hafızamızı düzenleme işini üstlenir.
Deboran CAPLAN 30 yaşlarında bir avukattır ve düzenlenen
bir bisiklet yarışmasına katılmaktadır.O bölgede yapılan yarışta uzun bir süre
uykusuz kalması gerekmektedir.Deboran CAPLAN bunu
yapabileceğine inanmakta bunun için yarış öncesi güzel bir uyku çekmek ve
düzenli beslenmeden başka bir şey yapamamaktadır.Kendini bu yarışa çok
inandırmıştır ve bu yüzden sürekli konsantre olmaya çalışmaktadır.30 saat süren
bisiklet yolculuğundan sonra 1 saat uyuma hakkını kullanmış kendisini o 1
saatlik uykudan sonra dinç hissetmiştir.Fakat sadece bir süre sonra uykusuzluk
onu o kadar yormuştur ki yarışa devam etmeme kararı almıştır.
İnsan
metabolizmasının uykuya çok fazla ihtiyacı vardır.Bir insan gününün en az 6,5
saatini uykuya ayırmalıdır.
SORULAR
1) Sağlıklı olmak için gereken
ihtiyaçlarda uykunun konumu nedir?
2) Insanlar arastırmalara göre 24 saatte kaç saat
uyumalıdır?
3) Uykusuz kalmak doğrumudur?
4) Kronik uykusuzluk nedir? Hastalığın belirtileri nelerdir?
5) Kaç tür uykusuzluk vardır nelerdir?
6) Uykusuzluk kan ve emar
testleriyle ölçülür mü?
7) Bir insan kaç gün
uykusuz kalınca ölümcül sonuçlara yol açar?
8) Nöroiletken madde nedir?uyku için neden gereklidir?
9) RAM UYKUSU
ve RAM DIŞI UYKU ne demektir?
10) 264 saat uyanık kalan
bilim adamı kimdir?bu süreç sonunda ne tür tepkiler vermiştir?
11) Yatağa uzandığımızda başlayan evre nedir? Bu ever ne kadar surer?
12) Meyve sineklerinin uyku deneylerinde kullanılma amacı nedir?
13) Huzursuz bacak sendromu nedir? Uykuyla alakası var mıdır?
14) Süpertankerin karaya oturmasındaki sebebler nelerdir?
15) SRKADYN nedir?uykuyla nasıl bir bağlantısı vardır?
16) Deboran CAPLAN yarısı tamamlayabildimi?
17) Uykuyla ilgili arastırma kaç yılında başlamışve
bu araştırma da denek olarak
ne kullanılmıştır?
18) 2 Farklı uyku çeşiti vardır
bunlar nelerdir?
19) Uyurgezerlik hangi uyku türünde
gerçekleşir ve tedavisi var mıdır?
20) Uykusuzluğa zorlanmak bir işkence
yöntemimidir? Neden?
MELTEM ÇINAR
FEN BİLGİSİ ÖĞRETMENLİĞİ
4. SINIF İKİNCİ ÖĞRETİM
9010054042