Gezegenimizdeki suyun sadece % 3 ‘ü tatlıdır. Dünya üzerindeki tüm yaşam tatlı suya bağlıdır. Venezüella ‘nın gizemli tepeleri tropikal ormanlardan çok yüksekteki tenha dağ platoları (artır kanır don ılın) hayali tarih öncesi ülkesi kayıp dünya ya ilham veren işte bu platolardır. Burada ki tuhaf kum taşı kuleleri şekillendiren bin yıl boyunca onları düven güçlü rüzgârlar ve şiddetli yağmurlardır. Deniz yüzeyinde yükselen nem ve su buharı rüzgârlarla karanın iç kısımlarına taşınır, dağlara ulaşan nemli hava yükselmek zorunda kalır ve soğurken yoğunlaşıp bulutları oluşturur. Ve yağmur, tüm tatlı suyun kaynağı ortaya çıkar.

Dereler büyüyerek nehirleri oluşturur. Ve yüzlerce KM giderek denizlere dökülür. El Santo Alken(Melek Şelalesi) dünyanın en büyük çağlayanı suları 979 metreden suları kırılmadan dökülür. Şelale o kadar yüksek ki suları aşağıdaki şeytan kanyonuna ulaşmadan ince bir buğu halinde uçar.

Dağ akarsuları ancak küçük hayvanların yaşaması için besin vardır. Ama Japonya deki dev semenderler 2 metreye yaklaşan boylarıyla dünyanın en büyük amfibileridir. Bu buz gibi sulardaki en büyük avcılar onlardır. Avlanmaya gece başlarlar. Metabolizmaları yavaştır. 80 yıl yaşarlar. Avlandıkları balıklar çok az ve semenderlerin görüş kabiliyetleri azdır. Ama baş ve bedenlerindeki duyargalar su basıncındaki en ufak değişikliği bile hisseder. Yüksek su kaynaklarında her yıl milyonlarca alabalık yumurtalarını bırakmak için okyanustan nehirlere, dünyanın en büyük alabalık göçünü yaparlar. Çünkü yukarıdaki nehir sularında yumurtalarını yiyen avcılar azdır. Yine yükseklerde kanada ayıları avlanmak için yüzmeyi öğrenmişlerdir.

Dağların doruklarında gelen bu sular aşındırıcı kuvvetiyle Arizona nın kolarado nehri ne 5 milyon yıldır bu sular çöldeki kum taşlarının aşındırarak devasal bir kanyon yapmıştır. 15000 metre derinlikte,273000 metre eniyle dünyanın en büyük kanyonunu oluşturmuştur. Bu kanyon uzaydan açıkça görünen bir çizgi şeklindedir.

Çoğu ırmak denizlerde son bulurken bazıları göllere dökülür. Yerkürede de göller ırmakların 20 katı kadar tatlı suları karşılar. Doğu Afrika’daki rift vadisi dünyanın en büyük 3 gölüne sahiptir. Victoria. Malabi Tanganika dır. malabi en küçüğüdür. Tropik suları tüm diğer göllerden daha çok 850 nın üzerinde çitlik ( balık) türü vardır. Çitlikler (balık) yavrularını korumak için ağızlarında saklarlar.

Doğu Sibirya’daki Baykal gölü uzunluğu 636 KM derinliği 1600 metre olan Baykal gölü gezegenimizin tatlı su kaynağının 5’te 1 ini oluşturur. Yılın 5 ayı boyunca 1 metre den kalın buzla kaplıdır. Suları hayat doludur. Göldeki türlerin %80’ i dünyanın başka yerlerinde yoktur. Dünyanın tek tatlı su foku ve ormanları andıran süngerleriyle Baykal gölü okyanuslara benzer.

Çoğu ırmak bir gölde sön bulmaz. Gezegenimizin en muhteşem ırmağı amazondur. Amazon kendinden sonra gelen 10 nehirden daha fazla su taşır. Peru antlarında doğan ana kolu doğu yönünde akarak brezilyaya geçer. Yıl boyunca güney amerikanın 3’te 1’nin suları toplar. Amazon nehri yılda 1 miyar ton tortul taşır. Amazon nehrinde rionebro (kara nehrin) ırmakla karşılaştığı yerde tortullar gözle görülür hale gelir. Amazonun sularında bu güne dek 3000’nin üzerinde balık türü tanımlanmıştır. Bu sayı tüm Atlantik okyanusundan daha fazladır. Suları o kadar zengindir ki tatlı su yunuslarını besleyebilir. Bu pembe yunuslar 2,5 metre boyundadır. Bulanık sularda yönlerini bulmak için Soner kullanılır. Pembe yunuslar çok sosyal hayvanlardır. Üreme dönemlerinde değişik kur dönemleri vardır. Erkek yunuslar ağızlarına taş alarak dişiyi etkilemeye çalışır.

Brezilya ve Arjantin sınırındaki ıyvan suyu 2700metre eniyle dünyanın en büyük çağlayandır. Bu şelaleden saniyede 13 milyon litre su dökülür. Dünyanın bütün büyük çağlayanları viktoria. Miyagara, igaatsu nehirlerin aşağı yataklarında bulunur. Nehirler sonlara doğru yavaşlar. Brezilyada her yağmur mevsiminde parana nehri yatağından taşar. Ve İngiltere büyüklüğünde bir alanı su basar. Pantanal dünyanın en büyük sulak alanıdır. Bu sularda değişik canlılar yaşar. Mesela Victoria dev su zambağı, benekli kaymanlar, doradolar(balık )vb yaşarlar.

Bangladeş’te ganj ve bragmapunta nehirleri birleşerek dünyanın en büyük deltasını oluşturur. Deltanın ağzında dünyanın en büyük mangrov ormanları bulunur. Tüm tropikal kuşakta gel-git olaylarının olduğu yerlerde bulunur. Bu sulak ormanlarda yaşayan maymunlar(makak) avlanmak yiyecek için yüzmeyi öğrenmişlerdir. Suyun dibinde 30’sn den fazla kalabilirler.

AŞAĞIDAKİ SORULARIN CEVAPLARI FİLMİN AYRINTILARINDA VARDIR.

1) Gezegenimizin % kaçı tatlı su dur?

2) Venezuelanın kum taşı kuleleri nasıl oluşmuştur?

3) Dünyanın en büyük şelalesi nerdedir? eni ve uzunluğu ne kadardır?

4) Yüksekteki dağ ırmaklarında hangi canlı grupları baskındır?

5) Alabalıklar neden denizden ırmaklara doğru hareket eder?

6) Arizonanın(kolarado) nehri nasıl oluşmuştur? Kaç yıl da

Oluşmuştur? Derinliği ve genişliği ne kadardır?

7) Hint nehirlerinde yaşayan su samurlarının sosyal hayatı nasıldır?

8) Lambuga balıklarının özelikleri nelerdir?

9) Japonya nehirlerinde yaşayan semenderlerin yaşayışları nasıldır?

10) Dünyadaki göllerdeki tatlı suyun ırmaklardakinin kaç katıdır?

11) Baykal gölünün uzunluğu ve derinliği ne kadardır? Ve nerde bulunuyor?

12) Baykal gölündeki türlerin özelikleri nasıldır?

13) Amazon nehrinin taşıdığı su ne kadardır? Ne kadar tortu taşır?

14) Amazon nehrinde kaç tür canlı yaşar?

15) Amazonda yaşayan pembe yunusların özelikleri nelerdir?

16) Dünyanın en büyük sulak alanı ismi nedir ne kadar yeri kaplar?

17) Dünyanın en büyük deltası nerdedir? Nasıl oluşmuştur?

18) Mangrov ormanlarının ne tür özelikleri vardır?

19) Dünyanın en büyük şelalesinin ismi nedir? Yüksekliği kaç metredir?

20) Yağmur nasıl oluşur?

21) Kolarado kanyonu nasıl oluşmuştur? Nerdedir?

NURULLAH İLBAŞ FENBİLGİSİ 4.A 09010004020