4-İnternette ve medya ortamından kaynak taramanın kuralları nelerdir?

İpucu;internette bilgi ararken;noktalama işaretleri, bağlaçlar ve hangi kavramlar kullanılır örneklerle izah ediniz (en az 25 cümle ile yanıtlayınız)


C.4-İnternet(Genel Ağ): Kablolu, kablosuz, kızıl ötesi ve bilemediğimiz diğer iletişim şekillerinde tüm dünyadaki bilgisayarların belli protokol kurallarına göre iletişime açık arzu edilen seviyede global bir ağdır. Amacı; sanal bilgi paylaşım ve iletişimini ivedilikle sağlamaktır.

 

Bilgisayarlar aracılığıyla /arasındaki iletişimle ( kablolu-kablosuz ve diğer yöntemler), sözlü, yazılı, görüntülü ve benzeri bilgi alış verişi için önemli bir iletişim aracıdır. Özellikle internette neyi nasıl arayacağımızın kurallarını kullanıcıların çok iyi bilmesi lazım. Kısaca bilgisayar ve bilgisayarın aksamları ayrıca internet kullanılmasının verimli olabilmesi için performans kullanım kriterleri ve kullanım kuralları doğru uygulanırsa tatmin edici netice alınabilir.
İnternette;  Bilgi Tarama motorlarıyla  Bilgi Aramanın Kuralları İnternette; Google, Lycos, Hotbot,   Brittanica, Altavista, Excite, Proquest , MSN, Yahoo ve Copernic(masa üstü bilgi arama motoru)… gibi arama motorlarından istediğimiz bilgileri arayabiliriz.
Burada bazı arama kurallarını kullanmalıyız. Bu kuralları örnekler üzerinde gösterecek olursak;
Burada arama motoruna yazılan TELE(*) kelimesi vizyon, fon, komünikasyon.... gibi kelimelerin yerini alır.TELE * TELE vizyonTELE fonTELE komünikasyon (and/+/,) İki kelimeyi de arar ve bulduğunu indirir.Ahmet + Mehmet veya Ahmet and and  Mehmet Ahmet , Mehmet
( OR) İki kelimeden herhangi birini indirir.Ahmet OR Mehmet ( not ) Sadece Mehmet'leri arar ve indirir.Mehmet not Mehmet Ali.Aliyar not Ali ( not ) Sadece Aliyar'ları arar ve indirir.
( '' '' ) Hepsini arar/Büyük ve küçük harf.( '' '' ) Sadece Büyük harf ile başlayanları arar.'' ali okula git '' Ali Okula Git '' ( ? ) Arama motoru soru işaretinin yerine gelebilecek harfleri arayarak uygun kelimeleri arar ve indirir.Ör/ Ahmet, Ahret v.b. Ah ? et
Not : Ayrıca arama motorlarından ulaşmak istediğimiz ve kavram gruplarından oluşan genellemelere açık bilgileri yakalamak istediğimiz ve işimize en yararlı olacak şekilde lokalize ederek yani arama alanını kısarak bulabiliriz.Örneğin biz Bağışıklık Sistemi ile ilgili bir bilgi arıyoruz. Konumuz hangi-nasıl veya nerede bir Bağışıklık Sistemi olarak karşımıza çıkacaktır. İşte o zaman İnsanda, 2002-2003, Bağışıklık Sistemi + insan + hücre gibi konu alanımızı istenen bilgilere daha çabuk ulaşabilmek için oluşturabiliriz. Biz bu olaya Arama Motorlarının Filtrelenmesi diyoruz.ÖZEL NOT:Yukarıdaki arama kuralları bazı arama motorlarında geçersiz olabilir.

 

Bazı Arama Motorların Adresleri;Ör.Google

, Lycos, Hotbot,   Brittanica, Altavista, Excite, Proquest , MSN, Yahoo,Copernic(masa üstü bilgi arama motoru)

Medya Bilgi Kaynakları :Görsel, işitsel, Görsel+işitsel…vb yayın kaynaklarında yer alan bilgilerin tümünü içerir.Tüm medya kaynaklı bilgiler bilimsel değildir.Dolayısıyla medyadan bilgi edinmek çok doğru değildir.Ancak güvenilirliğine inanılan medya bilgileri kullanılabilir.

                                                                                                                                                                                                                                                                   Filiz HAVSUT

C.4-Eğer bir konu hakkında bilgi almak istiyorsak önümüzde iki seçenek var :

Anahtar kelimeler, "Search" düğmesinin solundaki boşluğa girilir. Aralara boşluk bırakılarak birden fazla kelime girilebilir. Bu durumda, kelimeler OR işlemine tabi tutulur. Söz gelimi, Anahtar kelimeler olarak,

internet web ftp

girmişsek, sonuçta bu kelimelerin herhangi birisinin geçtiği linkler/dokümanlar bize listelenecektir. Eğer, bir kelime grubunu aynı anda aratmak istiyorsak bunu çift tırnak içinde vermeliyiz. Söz gelimi

"network ethics"

şeklindeki bir anahtar kelime, tam olarak "network ethics" 'in anahtar kelime olarak kullanıldığı linkleri/dokümanları bize verir. Dokümanlarda görülmesini istemediğimiz kelimelerin başına "-" koyuyoruz. Örnek olarak,

Internet-ftp

şeklindeki bir tarama sonunda elde ettiğimiz dokümanlarda "ftp"ile ilgili şeyler olmayacaktır. Eğer tarama sonucunda bir kelimenin mutlaka olmasını istiyorsak, o zaman da "-" yerine "+" koyuyoruz. Anahtar kelimeler, mantıksal "AND", "OR" ve "NOT" işlemlerine tabi tutulabilirler. Kelimeler arasına boşluk bırakmak yerine, ";" (noktalı virgül) de kullanılabilir. Eğer arama sonuçları çok fazla ise (200'den fazla ise bakmak zor olur), arama kriterini daraltarak sonuçları azaltma yoluna gidebiliriz. Anahtar kelimelerde büyük/küçük harf ayırımı vardır. Ancak, kelime gruplarında (phrases) bu ayırım yoktur.

                                                                                                                                                                                                                                                                Halil İbrahim YÜCEL

C.4-Adres varsa direk adrese girilir.  
- Adres yoksa google den girilir.
-Aranacak kelimeler dikkatli yazılmalıdır.
- “Sezen Aksu” şeklinde yazılırsa sadece bu iki kelimenin birlikte geçtiği bilgiler iner.
- Sezen aksu şeklinde yazılırsa bu iki kelimenin birlikte veya ayrı geçtiği yerlerin hepsini indirir.
- Sezen ve aksu şeklinde yazılırsa bu iki kelimenin birlikte veya ayrı geçtiği yerlerin hepsini indirir.
-Sezen veya aksu şeklinde yazılırsa bu iki kelimeden herhangi biri ile ilgili bilgileri indirir.

                                                                                                                                                                                                                                                                            Mahmut AYAZ

 

C.4-İnternetten ve medyadan kaynak tararken;kullanacağımız harf,noktalama işaretleri,rakamların her birine dikkat etmek zorundayız.Çünkü her bir işaret bizi farklı yerlere götürebilir.İnternet denilen bu denizde en küçük bir imla hatasından dolayı dahi bir sürü zaman kaybı ile uğraşmak zorunda kalabiliriz.İnternette bilgi ararken: iki kesme işareti içerisine alma,tırnak işareti kullanma,parantez işareti kullanma ,  - işareti kullanma ve sayı ve rakamlar ile sınırlama işlemleri uygulanabilir.Bu işlemlerin her birinde farklı sonuçlara ulaşabiliriz.

Örneğin; Google’den Dünya ve ay ile ilgili bir araştırma yaptığımızda:

Dünya;Ay yazdığımızda=DÜNYA şeklinde bir başlık altında bilgi geliyor.

DünyaAY yazığımızda=Dünya-Ay Sistemi ve Dünyaya Etkileri şeklinde bir başlık altında bilgi geliyor.

Bunun için noktalama ve imla kullanımı bilgi tararken çok önemlidir.

                                                                                                                                                                                                                                                           Mehmet TURHAN

 

 

 C.4-İnternet ve medya ortamında aradığımız bilgilere hemen ulaşmak bazen güçleşebiliyor. Arama makinelerini kullanmak tek başına yetmiyor. Milyarlarca sayfa arasından en doğrularını seçebilmek için ise doğru yöntemleri kullanmak ve bazı püf noktalarını değerlendirmek gerekiyor. Kendi içlerinde milyarlarca bağlantıyla rastgele birleştirilmiş trilyonlarca sayfadan oluşan İnternet sitelerinin dünyası giderek devasa bir labirente benziyor. Her gün her hangi bir dilde, her hangi birine ait, her hangi sebepten ötürü 1 milyondan fazla sayfa İnternet'e ekleniyor. Dünya için bulunmaz bir paylaşım ve iletişim ortamı oluştursa da bazı sakıncaları da olabiliyor.Bilgi kirliliği bunlardan biri. İnternet'te aradığımızı bulmamız için yapılmış "arama motorları"nın dünyanın en çok ziyaret edilen siteleri olması, insanların bu kalabalıkta mutlaka bir rehbere ihtiyaç duyduğu gerçeğini gözler önüne seriyor. Bu siteleri doğru tekniklerle kullanmak ise en doğru sonuca erişmek ve zamandan kazanmak için şart.Medyada ise tekrar tekrar bilgi vermek gereksinimi vardır.Medyadaki fonlar mümkün olan en fazla kaynaktan sağlanmalıdır ki kurumun, tercihen vakfın, üniversitelerin, ulusal veya uluslararası yayıncılar ile gazeteci derneklerinin bağımsızlığı sağlanabilsin. Fakat bu liste, dikkatli bir şekilde, düzenleyici kurumlara, televizyon istasyonlarına, basın gruplarına vs. doğru genişletilebilir. merkezler ve siteler, bilgi, tecrübe ve fikir alışverişini de tanıtmalılar. Medya etiği özgür irade ve oybirliğine dayanmalıdır Gazeteciler, radyo ve televizyon yapımcıları, akademisyenler, üst düzey yetkililer, politikacılar, kamu çalışanları arasındaki iletişimi teşvik etmeliler. Çeşitli işlevleri olmalıdır. Arama motorlarının çoğu, İnternet'in içine girip tüm sayfaların bağlantılarını avlayan özel robot yazılımları kullanıyor. Bu robotlar sayfaları çiğneyip kendilerine gerekenleri ayıklıyorlar ve kelimelerin ve bağlantılarının listelerini çıkarıyor



İNTERNETTE BİLGİ ARARKEN KULLANILAN NOKTALAMA İŞARETLERİ

* Anahtar kelime seçiminde dikkatli olun. En doğru sonuç için fazla sayıda anahtar kelime seçin.

* İki ya da daha fazla anahtar kelimeyi bağlarken aralarına 'and', '&' veya '+' işaretlerini yerleştirin.

* Kelimeleri parçalı olarak aramak için '?' ve '*' işaretleri kullanılabilir. Tek harfi değişken yaparken '?' (?özlük: gözlük ve sözlük); kelime tamamlamak için ise '*' (tele*: telefon ve televizyon) işaretleri kullanılabilir.

* Anahtar kelimelerden hepsinin ayrı ayrı listelenmesi için kelimelerin arasına "|" işareti (Alt Gr+<) konmalıdır.

* Anahtar kelimeleri çoğul yazmak yerine tekil yazın.

* Anahtar kelimelerin yan yana bulunduğu sayfalara ulaşmak için kelimeleri çift tırnak ("Hakkı Devrim") içine alın.

* Anahtar kelimelerden, listelenmesini istemediklerinizi yazmak için başına '-' işareti koyun. Örneğin -Hakkı Devrim yazarsak, içinde Hakkı kelimesi olmayan Devrim sonuçlarını listeler.

* İçerisinde mutlaka geçmesini istediğiniz kelimeleri yazarken başına '+' işaretini koyun.

* Hem Hakkı, hem de Devrim kelimelerini barındıra sayfaları listelemek için "+hakkı +devrim" yazmanız gerekir.

                                                                                                                                                                                                                                                             Nihat KOTLUK

C.4-internette bilgi aramanın çeşitli yöntemleri vardır

1 aranacak bilgi ile ilgili bir adres varsa direkt girilir.

2 adres bilinmiyorsa google gibi arama motorlarında aranır.

3 aranacak bilgi mümkün ise sonuçlar için de bir daha aranmalı.

4 aranacak kavramların yazımına dikkat edilmeli ve aşağıdaki uygulamalara bakılmalı.

   “Salih gülen” şeklinde yazılırsa sadece bu iki kelimenin birlikte geçtiği bilgiler iner.

   Salih gülen şeklinde yazılırsa bu iki kelimenin birlikte veya ayrı geçtiği yerlerin hepsini indirir.

   Salih ve gülen şeklinde yazılırsa bu iki kelimenin birlikte veya ayrı geçtiği yerlerin hepsini indirir.

   Salih veya gülen şeklinde yazılırsa bu iki kelimeden herhangi biri ile ilgili bilgileri indirir.

   Sa?ih  şeklinde yazılırsa; Salih, sakih, sabih, gibi kelimelerle ilgili bilgiler indirir.

  

                                                                                                                                                                                                                                                         Salih GÜLEN

C.4-Web’de arama yapmaya olanak veren sitelere “arama motorları” denir. Bu arama motorları aslında birer web sayfasıdır. Ancak bir veri tabanına bağlı olarak çalışırlar ve bir kullanıcı bir konuda arama yaptığı zaman kendi veri tabanına bakarak arama sonuçlarını bildirmektedir.

1-Google

, Lycos, Hotbot,   Brittanica, Altavista, Excite, Proquest , MSN, Yahoo ve Copernic(masa üstü bilgi arama motoru)… gibi arama motorlarından istediğimiz bilgileri araya biliriz.
Burada bazı arama kurallarını kullanmalıyız.

Bu kuralları örnekler üzerinde gösterecek olursak; arama motoruna yazılan TELE(*) kelimesi vizyon,fon,komünikasyon…. gibi kelimelerin yerini alır.

2-TELE *TELE vizyonTELE fonTELE komünikasyon (and/+/,) İki kelimeyi de arar ve bulduğunu indirir.
4-Ahmet + Mehmet veya Ahmet and Mehmet Ahmet ,  Mehmet
5-( OR) İki kelimeden herhangi birini indirir.Ahmet OR Mehmet ( not ) Sadece Mehmet'leri arar ve indirir.

3-Mehmet not Mehmet Ali.Aliyar not Ali ( not ) Sadece  Aliyar'ları  arar ve indirir.

4-( '' '' ) Hepsini arar/Büyük ve küçük harf.( '' '' ) Sadece Büyük harf ile başlayanları arar.'' ali okula git '' Ali Okula Git ''

5-( ? ) Arama motoru soru işaretinin yerine gelebilecek harfleri arayarak uygun kelimeleri arar ve indirir. Ör/ Ahmet, Ahret v.b. Ah ? et

                                                                                                                                                                                                                                                           Sınnur ACAR

C.4-İnternet üzerindeki kaynakları sorgulamak ve aradığımız bilgilere ulaşmak için kullandığımız Web üzerindeki tarama mekanizmaları Konu Katalogları ve Arama Motoru şeklinde iki türlüdür.

1- Konu Katalogları: Konu rehberlerine göre bilgilerin sınıflandırıldığı ve sorgulamanın birtakım konu başlıklarından yararlanılarak yapıldığı sistemlerdir. Konu katalogları ile bilgi sınıflamasında genellikle, alfabetik, kronolojik, içerik, bölgesel, vb gibi kriterler göz önüne alınır ve bilgiler olabildiğince esnek bir yapı içinde kataloglara bölünür. Bu tip arama sistemleri, konu başlıklarından alt başlıklara, oradan da aradığımız bilgilere ulaşmamızı sağlarlar.

2- Arama Motoru: Arama sistemleri, birçok bilgi kaynaklarını (web sayfaları) otomatik bir şekilde tararlar ve birtakım indeksler oluştururlar. Bu indeksler üzerinden sorgulama ise, seçilen bazı anahtar kelimeler ve bazı yardımcı unsurlardan yararlanılarak yapılır. Bu tip sistemlere "Search Engine" (Arama Motoru) denir. Arama motorlarının iki işlevi vardır: (1) veri toplamak, (2) sorgulama mekanizmaları sunarak bu veriler üzerinde arama yapılmasını sağlamak. Sorgulama mekanizmaları kısmında ise doğrudan, aradığı bir bilgiye ulaşmak isteyen kişinin, toplanan veriler üzerinde sorgulama yapabilmesini sağlayan kullanıcı arayüzleri ve üzerinde hızlı sorgulama yapılabilecek sistemleri vardır.

Pek çok Arama Motoru Servisini aynı sayfada sunan servislerden bazıları, sorguları birden çok sorgulama servisinde işletip sonucu birleştirerek verebilmektedir. İnternet üzerinde milyonlarla ifade edilen sayıda servis merkezi bulunmaktadır. Bu nedenle siteler arasında linkleri takip ederek istenilen bilgiye ulaşmak çok fazla zaman gerektirmektedir. Zamanla istenilen yayınların bulunabilmesini kolaylaştırmak için toplu indeksler oluşturulmuştur.                                                                                                                                                                                                                      Sümeyra SAVAŞ ACAR

C.4-İnternette ve medya ortamlarında kaynak tararken belirli kurallara riayet etmek kişiye zamandan tasarruf,daha çok bilgiye ulaşma, hemde ekonomik anlamda bir avantaj sağlar. Örneğin günümüz insanları bir bilgiye ulaşmada “Google” (diğer internet arama araçları: Lycos,Hotbot, Brittanica, Altavista  v.b)denilen arama motorunu oldukça sık kullanmaktadır.İnsanlar aradıkları bilgiye ulaşmada gerekli veya gereksiz tüm yazı,noktalama işaretlerini ,rakamları  v.b gibi işlemler çoğu kez bilmeden yapmaktadırlar.Buda istenen hedefe ulaşmada sıkıntılar yaratmaktadır.

Örneğin bunu yaparken bazı kurallar vardır.

a)Burada arama motoruna yazılan TELE(*) kelimesi vizyon, fon, komünikasyon.... gibi kelimelerin yerini alır. TELE * TELE vizyonTELE fonTELE komünikasyon 

and/+/,) İki kelimeyi de arar ve bulduğunu indirir.
b)Ahmet + Mehmet veya Ahmet and Mehmet Ahmet , Mehmet
( OR) İki kelimeden herhangi birini indirir.Ahmet OR Mehmet ( not ) Sadece Mehmet'leri arar ve indirir.Mehmet not Mehmet Ali.Aliyar not Ali ( not ) Sadece Aliyar'ları arar ve indirir.
c)( '' '' ) Hepsini arar/Büyük ve küçük harf.( '' '' ) Sadece Büyük harf ile başlayanları arar.'' ali okula git '' Ali Okula Git ''
d)( ? ) Arama motoru soru işaretinin yerine gelebilecek harfleri arayarak uygun kelimeleri arar ve indirir.Ör/ Ahmet, Ahret v.b. Ah ? et
e)Arama yaparken istenen yıllarda belirtilmelidir.

f) Örneğin “Boşaltım” kelimesi aranırken; Boşaltım Sistemi+insan+hücre gibi bir yol izlenerek istenen hedefe kolay bir şekilde ulaşılabilir.Ayrıca her bir arama motorunun kendine has arama incelikleri de söz konusu olduğundan yukarıda verdiğim özellikler tüm arama motorlarında uygulanacak şeklinde kesin bir kural bulunmamaktadır.

                                                                                                                                                                                                                                                             Şahin İDİN

 

C.4- İnternetten ve medyadan kaynak tararken; kullanacağımız harf, noktalama işaretleri, rakamların her birine dikkat etmek zorundayız. Çünkü her bir işaret bizi farklı yerlere götürebilir. İnternet denilen bu denizde en küçük bir imla hatasından dolayı dahi bir sürü zaman kaybı ile uğraşmak zorunda kalabiliriz. İnternette bilgi ararken: iki kesme işareti içerisine alma, tırnak işareti kullanma, parantez işareti kullanma ,  - işareti kullanma ve sayı ve rakamlar ile sınırlama işlemleri uygulanabilir. Bu işlemlerin her birinde farklı sonuçlara ulaşabiliriz.

                                                                                                                                                                                                                                                                      Veysel İÇLİ

C.4-

İnternette bilgi aramak çöplükte bir şeyi aramak gibidir.Google, Lycos, Hotbot,   Brittanica, Altavista, Excite, Proquest , MSN, Yahoo ve Copernic gibi arama motorlarından istediğimiz konu hakkında arama yapabiliriz. Aramak istediğimiz konunun ismini arama motorlarından birine yazarız. Daha sonra arama motoru kaç tane bu konu hakkında bilgi varsa hepsini bize çıkarır. Daha sonra biraz daha özele gitmek için + …….biraz daha özele gitmek için +…… şeklinde aramamızı yaparız. Örneğin ; Kimyada hidrokarbonlarla ilgili bir bilgi arıyoruz Hidrokarbonlar + alkanlar + metan şeklinde aranır.

                                                                                                                                                                                                                                                               Volkan TAŞDEMİR